Vísir - 17.06.1944, Page 46

Vísir - 17.06.1944, Page 46
46 VÍSIR — ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÐ REYKJAVÍKUR APÓTEK. Afgreiðslusalur Rcykjavíkurapótcks. Árið 1760 verður löngum tal- ið merldsár i sögu íslenzkra heilbrigðismála, enda var Bjarni Pálsson það ár skipaður landlæknir á Islandi. En jafn- framt var honum gert að skyldu að reka lyfjabúð á heimili sínu, að vísu gegn sérstakri þóknun. Með stofnun þessarar lyfjabúð- ar hefst saga elztu lyfjab’úðar landsins, Reykjavíkur Apóteks, og er lyfjabúðin þar með líka auðvitað elzta starfandi fyrir- tæki þessa lands, vantar aðeins 16 ár á 200 ára aldur. Reykjavíkur Apótek hefir því algera sérstöðu, ekki einungis innan heilbrigðismála landsins, heldur einnig í verzlunarsög- unni, því að apótekið var á þeim tíma eina verzlunarfyrir- tæki, sem Islendingur rak, því að eins og kunnugt er, var land- ið þá enn í viðjum verzlunar- einokunar Dana, sem var eigi aflétt fyrr en löngu síðar. Bjarni Pálsson landlæknir sat í Nesi við Seltjörn. Þar rak hann lyfjabúðina i 10 ár, unz aðstoðarmaður hans,- Björn Jónsson, tók við rekstri hennar. Björn vildi fá leyfi til að flytja lyfjabúðina til Reykjavíkur, en þess var synjað. Rak hann lyf ja- búðina því áfram í Nesi til 1799, er hann andaðist. Næsti apótek- ari varð Magnús Ormsson, sexri tók við lyf jabúðinni af Birni, en hagn rak hana aðeins í 2 ár. Árið 1801 tók Guðbrandur Vigfússon við lyfjabúðinni, og um sömu mundir fékkst loksins Ieyfi til að flytja hana til Reykjavíkur. Þó fór svo, að Guðbrandur sat í Nesi jafnan og rak lyfjabúðina þar í 21 ár. Mun hann hafa verið orðinn heimavanur í Nesi, því að við lyfjabúðina hafði hann starfað þar alla tíð frá 1788. Að Guð- brandi látnum, 1823, tók Odd- ur Thorarensen við lyfjabúð- inni. Hann rak hana áfram í Nesi í 10 ár, eða fram til 1833, og þá var hún loks flutt til Reykjavíkur. Oddur lét byggja gamla apótekshúsið við Austur- völl, þar sem nú er Thorvald- sensstræti 6. I því húsi var apó- tekið rekið í næstum hundrað ár, eða þar til núverandi eig- andi, Þorsteinn Sch. Thorsteins- son, keypti húseígnina Austur- stræti 16 og flutti apótekið þangað í febrúar 1930. Oddur Thorarensen rak apó- tekið aðeins skamma stund eftir að það fluttist til Reykjavikur, því að 1836 seldi hann það J. G. Möller, en fluttist sjálfur til Ak- ureyrar. En með þessari sölu hefst raunverulega nýtt tímabil í sögu apóteksins, því að upp frá þessu liefst „danska tima- bilið“ í sögu þess, og stend- ur það i 83 ár, eða til 1919, þegar Þorsteinn Sch. Thor- steinsson kaupir apótekið af P. O. Christensen lyfsala. Á þessu tímabili voru lyfsalar þessir: J. G. Möller 1836—50, Randrup lyfsali 1850—77, Krúg- er 1877-90, E. H. Tvede 1890 —98, Olsen 1898—99, Michael Lund 1899—1911 og P. O. Christensen 1911—1919. Það getur verið fróðlegt að athuga, hversu apótekið hefir stigið í verði með árunum. Sagt er að þegar Oddur Thoraren- sen, sem var hinn fyrsti lyfsali, sem rak fyrirtækið sem eigin eign, seldi Möller, hafi hann tek- ið 80 dali fyrir lyfsöluleyfið, en húseignina seldi hann á 10.000 d. Árið 1877 var lyfjabúðin (húseign og réttindi) seld á 50.000 kr„ 1890 á 85.000 kr„ 1898 á 115.000 kr„ ári seinna á 120.000 kr. og 1911 á 180.000 kr„ en nú síðast á 300 þús. kr. Um núverandi verð stofnunár- innar er fátt vitað og verður eigi, fyrr en hún verður aftur seld. En Jiað má telja stærsta stökkið í framþróun apóteksins, þegar J>að var flutt úr gamla húsinu við Austurvöll í húsið á horni Pósthússstrætis og Aust- urstrætis, Jxar sem það hefir hafzt við i 14 ár og á væntan- lega eftir að staldra lengi við. Forstöðumaður apóteksins hafði lengi ætlað sér að afla fyrirtækinu rúmbetri húsa- kynna, en verulega gott tæki- færi bauðst ekki, fyrr en hann gat fest kaup á þessu myndar- legasta stórhýsi bæjarins, sem þá var. Var þá tekið til óspilltra mál- anna að búa húsið undir flutn- ing lyfjabúðarinnar. Neðsta hæðin var öll tekin undir apó- teksrekstur og einnig allur kjall- ari og viðbygging. Húsnæðið, sem næst lá gatnamótum á sjálfu horni hússins, var tekið undir sjálfa lyfjabúðina og snyrtivörudeild hennar. Var þar á hinn smekklegasla og haganT legasta hátt komið fyrir af- greiðsluborðum og öllum þeim ótölulega fjölda af skúffum og hyllum, sem í lyfjabúð þurfa -að vera. Er Jxeim, sem Jjetta rit- ar, ennþá minnisstætt, hversu tíðindamönnum varð starsýnt á hin nýju húsakynni, þegar þau voru fyrst sýnd opinberlega. Húsnæðið frá snyrti- og hjúkrunarvörudeildinni og með- fram Pósthússtræti var fyrst í stað leigt öðrum, og var ]>ar m. a. fyrst rekinn Hressingarskál- inn, hið góðkunna veitingahús. Siðar hafði Kolasalan þar skrif- stofur. En nú hefir rekstur lyfjabúðarinnar fyrir löngu tek- ið allt það húsnæði undir sig, og mun ekki af veita. Það er einkum snyrti- og hjúkrunarvörudeildin, sem grætt hefir á hinu aukna hús- næði. Þegar apótekið var flutt í hið nýja húsnæði var það ráð tekið að skilja þessa deild frá sjálfri lyfjabúðinni, enda giltu um l'lestar vörur hennar sömu ákvæði og almenna verzlun, og mátti til dæmis ekki selja þau utan Jxess tíma, er sölubúðir voru opnar. Var það þvi til ó- þæginda- að hafa þær á boð- stólum innan um lyfjavörur, en hinni nýju deild var hægt að loka á sama tíma og öðrum verzlunum. Deild þessi var litil fyrst í stað, en óx brátt og margfaldaðist, og veitir henni nú síður en svo af hinu aukna húsnæði, enda eru þar á boð- stólum allar helztu og þekkt- ustu fegrunar- og snyrtivörur, þar á meðal ýmis heimsfræg merki, sem deildin hefir einka- sölu á. Það er því engin furða, þótt konur á öllum aldri geri sér tíðfarið í þessa smekklegu sölubúð. Myndin hér að ofan sýnir af- afgreiðslusal lyfjabúðarinnar. Á austurvegg hans getur að líta skrá yfir alla lyfsala þá, er apó- tekið hafa rekið, allt frá Bjarna Pálssyni til Þorsteins Sch. Thorsteinssonar. Myndin er tek- in úr eftirlitsbók apóteksins, því bindi, er hófst, er apóteldð var flutt í sitt nýja hús. En eldri bindi þeirrar eftirlitsbókar eru fróðlegur lestur og merkilegar heimildir. Þau eru vel komin í höndum Þorsteins lyfsala, sem auk annarra áhugamála hefir alveg sérstakt yndi af bókum alveg sérstakt yndi af bókum, fornum og nýjum, og er eigandi að einhverju myndarlegasta enikabókasafni þessa lands. Þorsteinn lyfsali hefir nú rek- ið apótekið í nærfellt 25 ár af sínum alkunna myndarskap. Hann er hættur að afgreiða í lyfjabúðinni eins og hann gerði áðuí fyr, en gæfu hefir hann borið til að afla sér starfs- manna, sem haldið hafa á lofti því góða orði, sem apótekið hafði aflað sér. Hefir hann því getað sinnt ýmsum störfum öðrum en rekstri lyfjabúðar- innar. En hann mun eigi vilj- ándi láta af lyfsölu fyrr en árið 1960, þegar Reykjavíkur Apótek getur fagnað 200 ára af- mæli sínu og um leið minnzt merkilegs og sérstæðs tímabils í sögu íslenzkra heilbrigðismála — og sögu Islands.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Vísir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.