Skírnir - 01.01.1873, Blaðsíða 110

110
TYRKJAVELDI.
Hann var úr flokki „Forntyrkja”, er hafa andstyggö á allri
nýbreytninni eptir Evrópumönnum. Fer hann þegar a8 brjóta
og bramla niSur það alit, er Ali hafSi byggt. Erindrekar
vesturríkjanna ætluSu aS halda uppteknum hætti, og hafa
hönd í bagga meS ráSaneyti soldáns um nýmæli og nýbreyt-
ingar í skipun innlendra þjóSmála, en Mahnmd baS þá hafa á
höfSinu, og koma ekki nærri því sem þeim kæmi ekki viS.
RíkisráSiS, sera Fuad hafSi sett á stofn, var afmuniS, útlendum
kennurum vísaS burt. Svo stækur var Mahmud gegn nýjungum
þeirra Fuads og Ali, fyrirrennara sinna, aS hann ljet stjórnarblaS-
iS níSa þær niSur undir allar hellur og telja lýSnum trú um, aS
þær iiefSu eigi veriS teknar upp i öSru skyni, en aS veiSaEvrópu-
menn til aS lána Tyrkjum fje. Hins vegar gjörSi Mahmud stór-
vezír sjer mikiS far urn aS koma betra lagi fjárstjórnina en áSur, og
leitaSi ýmsra ráSa til sparnaSar i fjárútlátum, enda hafa þær
sögur fariS frá MiklagarSi, aS þess mundi engin vanþörf. Hann
fækkaSi óþörfum embættum (nál. fjórum þúsundum, aS því er
heyrzt hefur), og fann meSal annars upp þaS ráS t.il aS draga af
iaunum viS embættismenn, aS hann setti nýtt timatal og skipti
árinu í níu mánuSi i staS tólf (ljet vera 40 daga í mánnSinum),
en mánaSarlaunin voru söm og áSur. Mörg stórmenni, sem
grunaSir voru um fjárdráttarbrögS, rak hann í útlegS. Annars
gekk allt á tjá og tundri, og ráSgjafaskipti urSu stundum annan-
hvorn dag. Kenndu sumir þaS því, aS soldán væri vitskertur
meS köflum, en aSrir, aS honum gengi þaS til aS koma í kring
breytingu þeirri á ríkiserfSalögum Tyrkja, aS elzti sonur
hans hlyti tign eptir hann, en eklii sonur Ábdul Meschids, fyrirrenn-
ara hans, er ríkiS ber undir aS fyrirmælum kóransins. Til þess
aS greiSa götu fyrir þessum mikilvægu nýmælum, er yfirklerkur
^rjetttrúaSra roanna” (hann nefnist Scheik ul Islam) rokinn úr em-
bætti, en settur i staS hans ungut' klerkur, kennari sonar soldáns,
þess er ríkiS er ætlaS; því aS ekki verSur brugSiS út af boS-
orSuin kóransins, nema yfirlderkurinn sje meS í þeim ráSum.
Kom illur kur í þegna soldáns útaf þessu, sem skiljanlegt er, því
aS Tyrkir eru trúmenn miklir og yerSa æfir, ef hagga á einum