Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Page 30

30
Jórsalaborg sjást á bakvið. Aftan á er skorið »guðs lamb« (agnus
dei), »er ber synd heimsins« (Jóh. 1,29; sbr. og Opinb. Jóh. 17,14 og
viðar). Það heldur með hægra framfæti kross-stöng með merkisblæju
á (sigurfána). Blikandi ský er um og yfir. — Myndirnar eru allar
algengar og gerðar samkvæmt gamalli venju (traditionales) og sýni-
lega valdar hver með tilliti til annarar, líkt og átti sér oft stað, en
samkvæmt vissum og öðrum reglum en hér er gætt (kirkjuleg »typo-
logi«)1). Neðsti og mjósti kafli hornsins, stikillinn, er skorinn
snúinn.
Á efra leturbandinu stendur: gvðvelk(o)mner\god\ og á þvi
neðra hefir staðið, eftir því sem Sigurður Guðmundsson skýrir frá í
Skýrslu um Forngrs. I, s. 118—19: er\vine(r)\gledied(\ydur)• nú
verður ekki annað lesið í neðra leturbandinu en gledied. Er þetta
vísuhelmingur að sjá, tekinn úr drykkjuvísu eða gerður i líkingu við
slíka vísu og orðatiltæki í minna-forsögnunum.
Sigurði málara þótti myndirnar á þessu horni »líkjast mjög
myndunum á elztu bókaútgáfum frá dögum Guðbrands byskups« og
áleit hann því hornið vera frá þeim tíma. Varla mun það mikið
yngra en 300 ára.
Búast má við að mörgum muni nú á dögum þykja hálfvegis
hneykslanlegt, að hafa krossfestingarmynd á drykkjarhorni og gerir
þó sá tíðarandi og þær siðvenjur, er hjer var frá sagt að framan, skiljan-
legt, að fyr á öldum þótti enginn vansi í þessu. Áletrunin bendir
á, að hornið sé drykkjarhorn og enginn kirkjugripur, og þetta horn
er ekki hið eina drykkjarhorn íslenzkt með krossfestingarmynd á.
Tvö þekkjast önnur og eru hér settar til sönnunar og samanburðar
myndir af þeim báðum. Annað er á þjóðmenjasafni Dana (National-
museet, 2. afd.) nr. 10756. Lýsir Jörgen Olrik því í bók sinni,
Drikkehorn og Sölvtöj, bls. 29. Eru á því myndir af krossburði og
krossfestingu Krists og fyrir neðan þær 3 höfðaleturslínur langsum
og les hann þær svo: heilage lc(rist) hialpe | ossa). Efst að innan
(aftan) stendur AMOR VINCID OMNI(A), og þykir mér vafasamt,
að þar sé átt við kærleika guðs til vor mannanna. Nú er á því
látúnsbotn (þverm. 7,7—9 cm.) og gat í gegnum stútinn, sem og
virðist eftir myndinni að dæma vera látúnsbúinn, enda var það að
síðustu notað fyrir púðurhorn* * 8). Horn þetta er álitið ekki yngra en
frá 16. öld.
*) Sbr. Dietrichson, Kirkel. Kunstarkæol., s. 174—75.
2) Líklega hefir átt að standa kristnr og hialpa.
8) Þau 3 er hér var lýst áður kunna og að hafa verið notuð fyrir púður, eink-
um sýnist stóra hornið hafa verið notað svo síðast.