Eimreiðin - 01.07.1918, Blaðsíða 120

248
RITSJÁ
[.Eimreiðin
virðist ekki benda á mikla virðingu fyrir lögunum hjá stjórnarvöld-
unum. Og alveg sama máli er aS gegna um að hafa í kennarasæti fyrir
þjóðkirkjupresta mann, sem snýr eins öfugt við hinum lögbundnu
kenningum kirkjunnar eins og prófessor Haraldur Níelsson.
Um það, hvorar kenningarnar séu betri eða heillavænlegri til þjóð-
þrifa og vakandi trúarlífs í landinu, skal hér ekkert dæmt. Um það
verða guðfræðingarnir að berjast. En hitt vildum vér taka fram, að
hið núverandi ástand í íslensku kirkjunni hlýtur að leiða til siðspill-
ingar og niðurdreps. Því lítilsvirðing á lögunum og tröðkun þeirra, í
hverju félagi sem er, hvort heldur þjóðfélagi eða kirkjufélagi, hlýtur
ætíð að leiða til siðspillingar. Annað hvort verður því að gera, að þeir,
sem hinar nýju kenningar aðhyllast, myndi frikirkju utan þjóðkirkj-
unnar, eða þeir vinni að því að umsteypa grundvelli og lögum þjóð-
kirkjunnar, svo að ekki ríði í bága við kenningar þeirra. Og þessa
má líklega vænta af hinum ötula nýja biskupi landsins. V. G.
[Aths. Mér þótti rétt að birta ritdóm þennan, eins og hann kom frá
hendi fyrverandi ritstj. Eimreiðarinnar, því að þar er margt vel athugað,
en vil þó geta þess, að eg er engan veginn sammála um alt, sem þar er
sagt, sérstaklega um það, að ein stefna i guðfræði eigi að hafa einka-
rétt til veru innan vébanda þjóðkirkjunnnr. Það rekst bæði á sögulega
reynslu og skynsamlegt vit, að mínum dómi.] M. I.
AXEL THORSTEINSSON: BÖRN DALANNA. Nokkrir sögu-
þættir. Bókav. Ársæls Árnasonar, Rvik 1918. 190 bls.
Það er svo að sjá, sem áframhald nokkurt eigi að verða á þessum
söguþáttum, og kynni því að vera auðveldara að dæma um þetta, sem
komið er, þegar öllu er lokið. En þó er ekki víst, að samband verðí
svo náið á milli, að máli skifti.
I bók þessari eru í raun og veru tvær sögur, þó fólkið flest
sé það sama, er við báðar kemur. Er fyrri sagan miklu styttri og heitir
„Þegar Högni litli dó“, en hin siðari og meiri sagan heitir f,Neisti“.
Fyrri sagan er perla að fegurð. Hinn mjúki og blíði stílsmáti höf-
undarins sýnist eiga sérstaklega vel við slíkt efni, svo að saman rennur
efni og búningur. Lesandinn finnur angurblíðan blæinn ieggja móti
sér þegar frá byrjun. Högni litli er svo góður og svo elskaður af föð-
ur sínum og öllum, að það er næstum eins og hann verði að fá á sig
dýrlingsblæjuna með þvi að deyja í æsku.
„Neisti" þykir mér ekki eins góður. Neisti er hestur og Neista-nafnið
er nokkurs konar keðja milli fortíðarinnar og nútímans, en það er ein-
mitt þetta samband milli þess fyrra og síðara, sem er höfuð-efni sög-
unnar. Hún er um það, hvernig misgjörða feðranna er vitjað á börn-
unum í þriðja og fjórða lið, vægðarlaust. öll gæfa og lífsgleði alsak-
lausra elskhuga verður að sviftast i rústir, vegna afbrota foreldranna
Þetta er efni fyrir skáld, og margt hefir höfundinum tekist þar vel.