Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1916, Side 38

3»
Finnur Jónsson
Einkennilegt er, að fjöldinn allur af þessum kvæðum er
sorglegs efnis (ástarástríður, hefnd og manndráp eða önn-
ur ógæfa). I íslensku kvæðunum koma mest fyrir 3 síð-
ari flokkarnir.
Allur þorri þessara kvæða er af útlendum uppruna
og toga. Mjög oft eru frumkvæðin til, svo að enginn
vafi leikur á um upprunann. Heldur enginn vafi getur
leikið á því, að kvæðin, velflest að minsta kosti, eru
dönsk. Efni og mál er þar gildastur votturinn. Efnið
segir til sjálft mjög víða eða alloftast. Samanburður við
dönsk og norsk kvæði er til mikillar hlítar um það. Má
vera, að jeg hafi áður talið offa kvæði eiga rót sína í
norskum þjóðkvæðum (sem aftur að mestu stafa frá þeim
dönsku); en hinu hef jeg aldrei neitað, að norsk þjóð-
kvæði gætu verið grundvöllur að nokkru leyti. Norskur
fræðimaður, dr. Knut Liestöl, hefur nýlega sannað, að
efnið í Bjarnasonakvæði er dráp Jóns drotningar, árið
1206; þetta kvæði er því ekki danskt að uppruna, og
svo kann um fleira að vera. Hildibrandskvæði heitir
eitt; síðari hluti þess er til í tveimur allólíkum myndum;
hef jeg haldið, að önnur væri dönsk, hin norsk, en báðar
komist alla leið til íslands. Framvegis rannsóknir verða
úr því að skera, hvernig gera skal upp meðal þessara
tveggja uppruna.
Annars vegar er málið. Pó að málið sje að
mörgu gott og íslenskt, kemur þar þó fyrir margt úr
dönsku máli úr frumkvæðunum, t. d. hæga loft, í græna
lund, undir hlíða, undir loftsins sala; hann er sig, gá sig,
ríða sig, stá sig, plaga sig; grór, gang(v)ari, söðultý; her-
legr (og vel), herlegir hofmenn, stoltjómfrúrnar, eðlurósa,
akurull; ágjen; þar af skiljast orðmyndir sem reyð (rós-
in; = rauð), reyð : deyð (da. rod : dod), og margt fleira.
Um þetta þarf engum blöðum að fletta. Meginið af
kvæðunum er danskt og frá Danmörku komið, sum lík-