Andvari - 01.10.1960, Qupperneq 59

ANDVAIU
I FYLGD MEÐ AUDEN
249
ekkert flúiS:; skuggar samtíðarinnar hafa
líka teygt sig yfir sögueyjuna afskekktu,
og stríð m?innanna er alls staðar eins:
„En tekst það? Því Heimur og Nútími
og Lygi eru sterk.
Og hin örrnjóa brú yfir beljandi ána
og bærinn í fjallsins kverk
eru eðlileg vir.ki og herstöðvar héraðarígsins,
sem hollustu þegnsins bindur við
merkjastein.
Og í bóindanum þarna, sem berst á hesti
út bakkans vallgrónu hlein,
sig þumlungar h'ka blóðið á bugðóttum
leiðum
og biður um svör, eins og þitt: Finnst ei
trúnaður neinn?
Ó, hvað dvelur réttlætið? Hver er
gegn mér?
Ó, hví er ég stöðugt einn?
Svo kynnum þá heiminum eyna, hans
eltandi skugga,
með oflæti í liúningi og versnandi
fisksölukjör.
í afdal hvín jazzinn, og æskunnar
fegurð
fær alþjóðlegt filmbros á vör.
Því hvergi á vor samtími vé þau, er allir
unna.
Vor æska ekki neina staðhelgi, verndaðan
reit.
Og fyrirheitið um ævintýraeyna
er eingöngu fyrirheit.
Tár falla í allar elfur og ekillinn setur
aftur upp glófa og bíl sinn á vegleysur knýr
í æðandi blindbríð, og emjandi skáldið
aftur að list sinni flýr.“
Öllu gleggra verður tilgangur höfund-
arins með íslandsferðinni og árangur
hennar ekki skýrður en með þessu ljóði
hans sjálfs: Skáldið hverfur aftur von-
svikið til listar sinnar, ekkert er hægt að
flýja frá sjálfum sér og ógnun samtíðar-
innar. Þetta er niðurstaðan, ef dýpra er
skyggnzt að baki kaldhæðninnar í fslands-
lýsingu Audens í bókinni Letters from
Iceland, sem hneykslað hcfir ýmsa mæta
íslendinga. Við kunnum þvi margir afar
illa, ef útlendingar tala um okkur eins
og annað fólk og leggja á okkur sama
mælikvarða og aðrar þjóðir. En sann-
leikurinn er sá, að margt er rétt og vel
sagt í lýsingu Audens á íslenzku þjóð-
inni, hvort sem okkur líkar það betur
eða verr og hollara að hlýða á það en
ýmsar mærðarlýsingar svokallaðra ,,ís-
landsvina", sem klappa okkur á kollinn
eins og brjóstgóður maður niðursetningi.
Þegar fundum okkar Audens har sam-
an, hafði hann nokkuð kynnzt Reykja-
vík og fannst lítið til borgarinnar koma,
þótti hún lágkúruleg og fáhreytileg, bæði
að útliti og menningarhrag. Hann hafði
að vísu hitt ýmsa þekkta og gáfaða menn,
sem honum þótti gott að ræða við, en
hann var stöðugt að leita að cinhverju
sérkennilegu og einkennilegu, mönnum
og menningu, og af slíku þóttist hann
fátt finna í höfuðstaðnum. Á þessa áráttu
hans bendir það, sem hann segir í bók
sinni, að fjórir menn séu einkum athygli
verðir í Reykjavík: „Óli Maggadon, við
höfnina, Oddur Sigurgeirsson, alls staðar,
Kjarval, málarinn, og Árni Pálsson, próf-
essor í íslandssögu". Þessi upptalning
hefir hneykslað suma, og hefir þeim þótt
tveir þeir síðarnefndu eiga illa heima í
þessum félagsskap. En hver treystir sér
til að bera á móti því, að þessir fjórir
menn settu sterkan svip á bæinn á þeim
árum, auðvitað hver með sínum hætti?
Það átti að vera mitt hlutverk að velja
okkur dvalarstaði og útvega gistingu.
Fyrst var ákveðið að staldra við í Borgar-
firðinum, því prúða og söguríka héraði.
Gistiliúsakostur var þá enn minni en nú
er, enda kaus Auden frcmur að gista á