Andvari - 01.01.1980, Blaðsíða 44

42
ÁRNI KRISTJÁNSSON
ANDVARI
„að fiðluleikarinn litli að baki mér var miklum mun taktvissari en ég sjálfur.
Og eftir að hafa gert mér þetta ljóst, tók ég einnig eftir því, hvernig þessi hljóð-
láti og óframfærni drengur hreifst af þeim fallegu sinfóníum, sem við æfðum
saman, og gaf sig allan tónlistinni á vald.“ Það voru einkum sinfóníur Haydns
og Mozarts, sem þeir fengust við, og urðu Adagio-þættirnir í sinfóníum Haydns
og sinfónía Mozarts í g-moll sérstaklega til að hrífa hann. Schubert sagði Spaun,
að hann yrði frá sér numinn, þegar hann ætti við g-moll sinfóníuna, og í milli-
kafla Menúettsins í þessari sinfóníu Mozarts „heyrðist sér englar syngja“.
Sinfóníur Beethovens fengu einnig mjög á hann, en á annan hátt. Hann
tignaði Beethoven, en elskaði Mozart. Mozart var ljúflingur hans, og forleikur-
inn að „Brúðkaupi Figaros" „fegursti forleikur í heimi“, eins og hann sagði og
hrópaði í hrifningu, svo allir heyrðu.
Að öðru var hann fáskiptinn og fór oft einförum. Einn af skólafélögunum
mundi eftir litla snáðanum með gleraugun, hvernig hann gekk um einsamall, álút-
ur, með hendurnar á bakinu og brosti með sjálfum sér.
Schubert fékkst við að semja tónverk í skólanum og sýndi Spaun tilraunir
sínar, fyrst „menúetta“, sem óðar féllu svo vel í geð hinum eldri nemanda, að
Spaun sýndi þá hróðugur vinum sínum öðrum, er léku þá sér til yndis, sérstaklega
fiðluleikari einn, Anton Schmidt, er leikið hafði með Mozart í kvartett hans.
Wenzel Ruczizka hét kennari Schuberts í „generalbassa", þ. e. í hljómsetn-
ingarlist eftir gefnum bassa. Ruczizka var organisti við hirðina. Hann sagði hrærður
um nemanda sinn, Franz Peter, og að honum viðstöddum: „. . . honum get ég
ekkert kennt, hann hefir þetta alltsaman frá góðum Guði.“
Fyrsta sönglagið sem Schubert samdi, 14 ára gamall, „Hagars Klage in der
Wúste“ („Harmur Hagars í eyðimörl<;inni“), vakti eftirtekt óperutónskáldsins
Antonio Salieris, fyrsta kennara Beethovens, og bauðst Salieri til að kenna honum
tónsmíði. Gerðist þá Schubert nemandi hans utan skólans og lærði hjá honum í þrjú
ár. Salieri reyndist honum vel, og tók Schubert tilsögn hans, þótt hann léti þennan
fremur afturhaldssama gamla tónsmið ekki innræta sér ítalskan smekk. Salieri
hafði verið nemandi Glucks, hann var aðdáandi Mozarts og öfundarmaður, ítali,
af gamla skólanum. Salieri naut mikils álits, en samdi sig lítt að siðum Vínarbúa
og talaði slæma þýzku þrátt fyrir langa dvöl í landinu.
Schubert tók undraverðum framförum í tónsmíðikunnáttu sinni, og er fram
í sótti, fékkst hann við hin erfiðustu viðfangsefni, samdi auk sönglaga, sem
spruttu ósjálfrátt fram, sónötur, kvartetta og jafnvel óperur. En hann var svo
fátækur, að hann gat ekki keypt sér nótnapappír, og varð Spaun, sem hafði meiri
auraráð, að sjá honum fyrir óteljandi rísum af pappír og þurfti stöðugt að fá
honum nýjar birgðir, því að hann var sískrifandi og færðist æ meira í fang.
Það munu hafa verið óperur Mozarts og Glucks, sem kveiktu í honum þá
löngun að semja söngleik. Hann hlustaði á þær með algleymis-eftirtekt og lófana
fyrir munninum. „Iphigenia auf Thauris“ eftir Gluck gagntók hann. Og söng-