Andvari - 01.01.1980, Blaðsíða 34

32
LUDVIG HOLM-OLSHN
ANDVARI
hefur haldið gildi sínu. Munch skrifar: „I Besiddelse af alle Hjelpemidler, be-
herskende sit Stof, og Mester i at behandle Sproget, forstod han at ordne de
forskjellige Masser til et harmonisk Heelt, som fra den Tid af blev Grundlaget
for aile senere Bearbejdelser/1
Eg vil gjarna benda á, að norskir fræðimenn gerðu sér það ljóst þegar um
1890, að Snorri Sturluson var rithöfundur, sem vann á sjálfstæðan og sérstakan
hátt. Frásagnir þær, sem hann vann úr á gagnrýninn hátt, áttu hins vegar rætur
að rekja til munnlegrar geymdar, og fræðimenn trúðu því þá, að þessi munnlega
geymd væri traust og áreiðanleg, enda þótt þeir gerðu ráð fyrir, að í henni væri
að finna innskot, sem ekki væri að treysta. Miklu máli varðaði því að ryðja
burtu þessum innskotum. Meginstefna þessara fræðimanna var að efast ekki um
sannleiksgildi sagnanna, þar sem ekki var sérstök ástæða til að bera brigður
á þær.
Gustav Storrn var forystumaður í hópi sagnfræðinga næstu kynslóðar. Hann
vísaði á bug þjóðlegri afstöðu fyrri fræðimanna í rannsóknum á sagnfræðilegum
staðreyndum, sem hann taldi hafa einkennt verk þeirra. Og rannsóknum á verk-
um Snorra Sturlusonar miðaði langt á veg, þegar út kom bók Storms Snorre
Sturlassons Historieskrivning, kritisk Undersogelse árið 1873.
Fyrst fjallar Storm um það, hvort unnt sé að treysta því, að Snorri sé höfundur
Heimskringlu. Nafn hans sé ekki varðveitt í neinu handriti af Heimskringlu, eins
og vitað sé. Það séu aðeins þýðendurnir tveir, Laurents Hanssön og Peder Claus-
sön, sem nefni hann sem höfund. Storm sýnir fram á, að frásagnir þeirra hljóti að
vera réttar. lslenskir sagnaritarar á 13. og 14. öld vitni til konungasagna Snorra,
og þar geti ekki verið um að ræða neitt annað verk en Heimskringlu. Enginn
hafi getað borið brigður á þetta síðan. Storm komst hins vegar ekki að neinni
niðurstöðu um það, hvaðan þýðendurnir tveir hefðu fengið þessa vitneskju sína.
Svar við því fann Jakob Benediktsson að lokum, þegar hann benti á, að senni-
lega hefðu þeir báðir stuðst við sama handritið af Heimskringlu, sem nú væri
glatað.
I bók sinni gefur Storm glöggt yfirlit yfir heimildir þær, er Snorri studdist
við. Yfirlit þetta varpaði ljósi á margt, en eins og að líkurn lætur, hefur orðið
að aulca ýmsu við og leiðrétta annað. Hann bendir á, hvernig Snorri tekur fyrir-
rennurum sínum fram, bæði sem gagnrýninn sagnfræðingur og sem listamaður.
Storm efaðist mjög um áreiðanleika munnlegrar geymdar, mun meira en þeir
Keyser og Munch höfðu gert, og hann lagði enn ríkari áherslu á það en þeir
höfðu gert, hversu gagnrýninn Snorri hefði verið sem sagnfræðingur og skap-
andi sem listrænn rithöfundur. Með bók sinni vinnur. Storm þessari skoðun fylgi,
og þannig fjarlægist hann verulega fyrirrennara sína, sem treyst höfðu heimildar-
gildi konungasagna.
1 stuttri neðanmálsgrein í bók sinni vísar Storm leiðina langt fram á veg:
„Til den literære Betragtning af Snorre - hvorpaa vistnok fremtidige Under-