Andvari - 01.01.1998, Page 124

122
KRISTJÁN B. JÓNASSON
ANDVARI
Þegar ég kom á stöðina las ég bréfið, eftir að hafa hengt númer mitt á standinn. Það
var frá gömlu konunni og ég var elsku drengurinn hennar, eins og vanalega. Hún
spurði hvað ég væri að gera, eins og hún vissi ekki hvað ég væri að gera, eins og hún
vissi ekki ég var að keyra þessa bfltfk. Eg sá háðssvip hennar meðan ég las. Þótt hún
skrifaði mér í tón sem minnti mig á ég hefði brugðizt henni þegar ég fór í burtu, var
gott að fá bréf frá henni. Hún sagði mér ítarlega að heiman; hvernig kýrnar mjólkuðu
og kálfarnir væru litir; hún sagði mér einnig frá hrossunum, af því hún vissi ég hafði
gaman af þeim . . . Hún var stundum að fræða mig um spillingu og lauslæti þótt öll
hennar reynsla í þessu tvennu væri úr Gamla testamentinu, Leyndardómum Parísar-
borgar og öðrum brallbókum (bls. 89).
Munurinn á náttúru og tækni, á sveit og borg, er hér settur fram sem að-
skilnaður á milli Gutenberg-stjörnuþokunnar, sem miðar lýsingu sína á
heiminum við táknkerfi Bókarinnar og sækir merkingu sína í hana, og
vinnuheims Ragnars þar sem tengslin á milli veruleika og táknlykla Bókar-
innar eru ekki lengur sjálfsögð og þar sem rafrænu boðin hafa tekið við
upplýsingahlutverki prentmálsins. Reynslan sem móðirin lýsir, í senn lifuð
reynsla af heimi sveitarinnar þar sem tæknin er nánast útlæg - móðirin
virðist ekki líta á akstur sonarins á malbikinu sem vinnu - og reynslan af
upplýsingaheimi bókarinnar sem hún gerir fastlega ráð fyrir að miðli mark-
tækum upplýsingum um heiminn, er fullkomlega á skjön við þann reynslu-
heim sem Ragnar lýsir. Skrásetning Ragnars á náttúrunni gengur ekki út
frá sömu forsendum og móðirin gefur sér. Hans sýn á náttúruna er bundin
bílnum og tækninni. Náttúrusýnin er römmuð inn af bílrúðunni og útsýninu
úr bílnum og þessi „útsýn“ á náttúruna gengur í gegnum allar lýsingar á
henni, fyrst í lýsingunni á veiðiferð Guðmundar og Ragnars, síðan í lýsing-
unni í 7. kafla á útþrá bílstjóranna í sumarblíðunni og síðast í ferð Ragnars
norður. í öllum tilvikum er horft á náttúruna út frá bílnum. Hugleiðingar
Ragnars og Guðmundar um „skagfirsk og borgfirsk vor“ fara því fram á
meðan þeir eru enn að aka upp í Borgarfjörð og sjálft helsingjadrápið er í
raun ekki annað en kennslutæki sem Guðmundur beitir til að undirstrika
það við Ragnar að til að þeim takist að lifa af í borginni verði þeir að drepa
þá sveit sem enn býr í brjóstum þeirra. í stað þess að náttúran miðli upplýs-
ingum um sveitina eða sveitasamfélagið er hún orðin viðfang tækninnar.
Þegar Ragnar ekur norður er það enda hvorki sveitin né líf fólks sem hann
tekur eftir og skráir, heldur fyrst og fremst örnefni sem staðsetja hann á
veginum. Minningar hans eru ekki bundnar byggðinni meðfram veginum,
heldur veginum sjálfum og því sem þar gerðist. Hann man eftir öðrum
ferðum, öðrum bílum, öðrum förunautum:
Upp í brekkunni, áður en farið var yfir ræsið og niður á flatlendið að brúnni, höfðum
við strandað tveir snemma vors í hríð og frosti. Bílarnir voru nýir og ekki komnir
pallar á þá og kælingin þannig, að vatnið fraus í hægagangi meðan við bösluðum við