Andvari - 01.01.1998, Page 153

ANDVARI
AF ÓSKRIFAÐRI LEIKLISTARSÖGU
151
til muna frá því sem áður var, val þeirra varð frumlegra og djarfara en fyrr,
og staðan styrktist með innlendum höfundum eins og Jökli Jakobssyni, Jón-
asi Árnasyni og Halldóri Laxness.
f samanburði við þennan árangur var óneitanlega miklu daufara yfir
leikhúsinu næstu ár á eftir og raunar er vafasamt hvort það hefur átt slíkt
blómaskeið síðustu hálfa öld, ef undan eru skilin bestu ár Gunnars R. Han-
sens eftir 1950. Jökull fluttist með Sveini upp í Þjóðleikhús og vinsæl
göngustykki settu aukinn svip á verkefnaskrána (Fló á skinni, Skjaldhamr-
ar, Saumastofan, Blessað barnalán, Rommí). Þetta hefði höfundur Aldar-
sögu þurft að ræða. En eins og Eggert Þór heldur á spilunum, fá árin eftir
1950 á sig yfirbragð samfelldrar gullaldar. Þetta birtist á nánast spaugilegan
hátt í kaflaheitunum, sem eru eftirfarandi: „Endurreisn“ (1950-1963), „Sótt
fram“ (1963-1972) og „Áfram veginn“ (1972-1989). Eina undantekningin
er síðasti kaflinn „í Borgarleikhúsi“, þar sem allítarlega er greint frá erfið-
leikum L.R. eftir að komið var í Borgarleikhúsið, og þeim deilum sem orð-
ið hafa um starfið á opinberum vettvangi. Það er að sjálfsögðu mikið álita-
mál, hvort söguritarar eigi yfirleitt að hætta sér svo nærri eigin tíma, að þeir
hljóti að gerast óbeinir þátttakendur í umræðum og jafnvel átökum, sem
sér ekki fyrir endann á. Þó að út af fyrir sig sé nokkur fengur að þessu yfir-
liti, er hin sögulega greining næsta fábrotin; t.d. reynir höfundur hvergi að
meta sjálfstætt, að hve miklu leyti vandi L.R. síðustu ár stafar af slæmum
fjárhag, eins og mátt hefur skilja á ýmsum leikfélagsmönnum, eða öðrum
orsökum.
Það skal ítrekað sem fyrr er sagt, að þau Eggert Þór og Þórunn hafa
dregið ýmsan nýjan fróðleik fram úr rituðum heimildum, fundargerðarbók-
um, dagblöðum, leikskrám, bókhaldsgögnum og öðru slíku. Það voru t.d.
nýjar fréttir fyrir mér og væntanlega mörgum öðrum, að leikhúsið hefði
verið rekið með halla alla leikhússtjóratíð Sveins Einarssonar að síðasta
vetrinum undanskildum.71 Þetta breyttist nokkuð á tíma Vigdísar Finn-
bogadóttur, einkum þegar fram í sótti; samkvæmt því ætti Vigdís að hafa
verið betri fjármálastjóri en Sveinn, en e.t.v. haft minna svigrúm til list-
rænnar nýsköpunar. Ég sakna þess hins vegar, að tölulegar upplýsingar sem
þessar skuli ekki settar fram með skýrari og skipulegri hætti en gert er, t.d.
með töflum og gröfurn utan meginmáls. Þannig hefði mátt taka á ýmsum
öðrum þáttum starfsins í tímans rás, svo sem hlutfalli íslenskra verka í
verkefnaskránni, aðsókn sem hlutfalli af íbúatölu Reykjavíkur eða landsins
alls o.s.frv.
Naumast fer á milli mála, að Eggert Þór nær mun betur utan um stjórn-
unar- og skipulagsþætti leikhússins en hina listrænu sköpun þess. Hann ger-
ir t.d. góða grein fyrir átökunum um framtíð L.R. á árunum 1949-’50 og
sömuleiðis sýnist vel farið yfir helstu þætti í byggingarsögu Borgarleikhúss-