Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2001, Síða 146

Andvari - 01.01.2001, Síða 146
144 ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON ANDVARI ir ef ekki allir þekkja af eigin raun, en hinsvegar er þetta sjaldan viðvarandi ástand, nema hjá þeim sem teljast sjúkir á geði. Mörk slíkrar „geðbilunar“ liggja þó vissulega víða um samfélag okkar og menningarheim og þau eru meðal þeirra landamæra sem Svava kannar í verkum sínum. Ástæðunnar fyrir tómarúminu sem Snorri hafnar í er m. a. að leita í sam- ræðum við Tómas, eiginmann Freyju, þar sem þeir skoða saman grjótvegg- inn góða og Tómas spyr hvort veggurinn hafi ekki verið dýr. „Þeir horfðust í augu. Augnaráð þeirra toguðust á, mældu krafta sína“ (VG 16). Leit Snorra að augnaráði konu sinnar í lokin verður enn aumkunarverðari í ljósi þess að áður hafði hann séð Tómas og Freyju horfast í augu eitt merkingarþrungið andartak. Hann er því í ýmsum skilningi orðinn eins og skuggi Tómasar, gjörsamlega afmannaður, hefur glatað „stöðu“ sinni. Styðja má þessa túlkun með því að líta á grjótvegginn sem karlmennskutákn; Tómas spyr hvort hann sé úr Drápuhlíð en Snorri svarar: „Búlandstindi" (VG 16). í vissum skilningi stendur því ígildi fjalls og fjallstinds þama í stofunni, en steinarnir eru „tamdir“ og „undirgefnir“ eins og segir í textanum (VG 13). Hinsvegar minnir þessi saga líka á aðrar sögur Svövu þar sem í sjónmiði eru konur sem á hliðstæðan hátt passa ekki í hlutverk „konu“ eða „frúar“ og ef þær geta ekki verið í stöðu konunnar, hvað og hvar eiga þær þá að vera? Tómarúmið blasir við. En það sprettur ekki síst úr veggjunum sjálfum, úr þeim skilum sem eiga að marka og tryggja mannverunni stað, einkarými. Þess vegna er þessi umframveggur svo talandi en samt svo óræður. Grjót- veggi má sjá víðar í þessu smásagnasafni og í sögunni „Myndir“ eru önnur hjón með grjótvegg úr Búlandstindi; þar með rústar Svava öllum frumleika sem kynni að tengjast þessari skreytingu. En hvað merkir þessi veggur? Snorri glímir sjálfur við þessa spumingu: „En þama stóð hann og guð mátti vita hvers vegna; var það eingöngu vegna þess að hlaðinn grjótveggur þótti fínn í nýjum stofum, var mælikvarði á smekk og peninga? - Nei, önnur ástæða hlaut að vera til, bókstaflega mátti til ..." (VG 12-13). Einn og sér merkir veggurinn ekki neitt; eins og sérríflaskan er hann tómt tákn; hin nærtæka merking hans sem borgaralegs stöðutákns ristir grunnt og lesandi lætur sér þá skírskotun vart nægja frekar en Snorri sjálfur. Eins og steinn yfirleitt í sögum Svövu, hvort sem hann birtist í formi steinvölu, bjargs, hrauns, fjalls, steinsteypu og þar með bygginga, eða annarra grjót- kenndra efna eins og malbiks, markar þessi grjótveggur að einhverju leyti umhverfi, stað og tilverutengsl persónanna. Steinninn er mótleikari mannver- unnar og á milli þeirra eiga svo önnur náttúrufyrirbrigði heima. Það kann vel að vera að Island sé land elds og ísa, fossa og hvera, en eins og fram kemur í fagurfræði og landafræði Svövu Jakobsdóttur er ísland öðru fremur land grjótsins. Samlíf manns og steins er henni hugleikið og þótt við kunnum að nema firringu og æpandi einmanakennd í sumum sögum hennar, er hið
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.