Andvari - 01.01.1937, Blaðsíða 74

70
Mídas konungur vorra tíma
Andvari
gildi frankans niður í fimmfa hluta þess, er hann gilti
áður, og losuðu sig á þann hátt við fjóra fimmtu hluta
allra skulda, er reiknaðar voru í frönkum. Sterlingspund
gildir nú aðeins þrjá fjórðu hluta þess, sem það gilti áður
í gulli. Rússar lýstu því hispurslaust yfir, að þeir myndi
ekki greiða skuldir sínar. En það þótti ruddaskapur.
Það heyrir til að viðhafa ákveðnar kurteisisreglur, ef
menn eiga að svíkjast um að greiða skuldir sínar á
heiðarlegan hátt.
Sannleikurinn er sá, að ríkisstjórnir, eins og annað fólk,
greiða skuldir sínar, ef þær telja sér hag í því, en
annars ekki. Trygging, sem aðeins er fólgin í lagaákvæð-
um, svo sem þeim, að gull skuli vera myntíótur, er
gersamlega einskisverð á neyðartímum, en með öllu
óþörf á öðrum tímum. Einstaklingi finnst tilvinnandi að
vera heiðarlegur í viðskiptum á meðan likindi eru til þess,
að hann þurfi aftur á láni að halda, en þegar lánstraustið
er þrotið, getur hann séð sér hag í því að svíkjast um
greiðslurnar. Ríkisstjórn hefir að þessu leyti aðra afstöðu
til þegna sinna en til annarra þjóða. Hún á alls kostar
við þegnana, og í viðskiptum við þá þarf hún ekki að
láta stjórnast af neinu nema því, ef hún þarf að fá lán hjá
þeim aftur. Þegar svo fer sem í Þýzkalandi eftir ófriðinn,
að þrotnir eru allir möguleikar til lántöku innanlands, þá
verður þaðtilvinnanda að gera gjaldeyrinn verðlausan og
þurrka út á þann hátt allar innlendar skuldir. (Jm erlendar
skuldir er öðru máli að gegna. Þegar Rússar neituðu
að greiða erlendum ríkjum skuldir sínar, egndu þeir til
ófriðar gegn sér allar menningarþjóðir, auk þess sem
það varð til þess, að þær rógbáru þá með æðisgengnum
fjandskap. Flestar þjóðir eru þess ómegnugar að standast
slíkt og fara því varlega í sakirnar, þegar erlendar skuldir
eru annars vegar. Það er þetta, en ekki myntfótur gulls-