Andvari - 01.01.1937, Blaðsíða 91

Andvari
Hvernig skapast kvæði og sögur?
87
t>ess að finna dýrmæt sannindi. Það er til skjalfest, að
Edison gladdist ákaflega yfir fundvísi sinni og jafnframt
viðurkenningu annarra, t. d. þegar hann fann hljóðgeyminn>
eða vísi hans, því að frumsmíðin var næsta ófullkomin'
St. G. segir í kvæði einu:
»Heið sem fró við fullent ljóð
fjöllum ró er yfir(<
e. a. s., hann líkir við himneska fegurð friði sálar
skálds, sem komizt hefir upp á þann örðuga hjalla að
fullgera kvæði. Ég þori að fullyrða, að bezta borgun,
sem skáld getur kosið fyrir kvæði, er sá skilningur, sem
þakkar fyrir það í einlægni. Á hinn bóginn er hverju
skáldi viðkvæmt, svo að ég segi eigi meirra, að verða
Wrir illu aðkasti. Þökkin er jafn-velkomin, þó að kvæðið
hafi alls eigi verið búið til fyrir bænastað. Skáld þrá að
lifa í sálufélagi. Þau þiggja jafnt sem gefa. Sá sem
finnur skilning, verður auðæfa aðnjótandi, í líkingum
talað. Og nýtur þá gæða sálufélags.
Eg hefi hingað til í þessu mál farið í kringum eitt
^triði, sem er að vísu margfalt í roðinu, en sem skáld
hefir ríkt í huga, þegar það gerir kvæði. Þetta atriði er
1 þeirri viðleitni fólgið, að segja sem mest í sem fæstum
°rðum og velja orðin vel, segja þó ekki út í æsar það,
sem fyrir skáldinu vakir, heldur ætla lesanda eða áheyr-
anda, að hafa nokkuð í bakhöndinni handa sér. Hannes
Eíafstein tæpir á þessu, þegar hann segir í ljóði:
Fegurð hrífur hugann meira,
ef hjúpuð er,
svo andann gruni ávall fleira
en augað sér.
Þetta á við um spekimála kvæði jafnt sem fegurðarljóð.
Enn er þeirri spurningu ósvarað: Hvaða hvatir hrinda
sháldunum af stað í öndverðu? Ef Edison segir satt, að