Andvari - 01.01.1937, Blaðsíða 108

104
ísland í norrænum sögunámsbókum.
Andvari
un, að ísland hafi verið norskt land og því átt að
fylgja Noregi.
Heildarskoðuninni, sem hér kemur í ljós, á sambandi
íslands og Noregs, er erfitt að átta sig á. »Gamli sátt-
máli«, sem myndaði réttargrundvöll þessa sambands, er
varðveittur sem betur fer, þó að ýmsir af norsku náms-
bókahöfundunum virðist ekki hafa þekkt hann. Að minnsta
kosti benda eins röng orð og þau, að á dögum Hákonar
hafi ísland »verið lagt undir Noreg* eða meira að segja
verið samþykkt á Alþingi, að ísland skyldi vera norskt
skattland, í þá átt, Iþví að þau geta á engan hátt sam-
rýmzt innihaldi né bókstaf sáttmálans. Þvert á móti sýnir
sáttmálinn, eins glöggt og orðið getur, að stjórnmála-
sambandið, sem þá var gert með báðum ríkjunum, var
hreint persónusamband. Og um leið sýnir hann, að jafn-
vel á hörmungarstundu gleymdu íslendingar ekki þjóð-
réttindum sínum, heldur vernduðu þau til hins ýtrasta
Aldrei síðan hafa íslendingar gleymt, að þeir eru sér-
stök þjóð; slíkt var enda óhugsanlegt. í þúsund ár hefur
þjóðfélag þeirra, tunga og menning farið eigin götur —
og það langtum meir en hjá frændunum austan hafsins,
Því þarf enginn að undrast, þó að íslendingur sé seinn
að skilja, ef land hans er talið norskt eða feður hans.
sem búið hafa í landinu, kallaðir Norðmenn.
í sænskum og dönskum kennslubókum verður yfirleitt
hvergi vart við hneigð til að ganga þegjandi fram hja
sérkennum íslendinga. Að vísu er ekki ætíð greint milli
íslendinga og Norðmanna á söguöldinni svonefndu, en
þegar talað er um fornbókmenntirnar, er íslendingum
unnað fulls réttlætis, hinn frábæri skerfur þeirra á þv'
sviði er viðurkenndur. Hins vegar eru ummæli danskra
kennslubóka um stofnun norsk-íslenzka sambandsins
stundum fjarri því rétta. í tveim þeirra er sambands-