Andvari - 01.01.1880, Blaðsíða 59

jarðfrœði.
53
mít), og svo ná báðar kalkkeilurnur saman; við það
myndast hinar fegurstu súlur, og eins og gleraðar stein-
hallir af ótal smágjörvum kalk-krystöllum, og þegar ljós
af kyndli eða öðru er borið inn í þessa hella, þá glitra
lopt og veggir af marglitu geislabroti, alstaðar blikar
við ísmöl og döggvardropar, og súlnaraðirnar eru í rökkur-
dimmunni eins og musteri í hátíðarskrúði með stórum
stoðum og útskornum bustum. Slíkir kalkhellar eru
opt ákaflega stórir og krókóttir, þar eru ótal afhellar,
vötn, djúpar gjár og brunnar, lopt og pallar, og er þar
eigi hættulaust um að fara. Adelsbergs-hellinn í Krain
er meir en hálf þingmannaleið á lengd, og Mammúts-
hellinn í Kentucky í Bandaríkjunum er enn þá lengri;
í Brasilíu eru og margir hellar, og í þeim finnast margs
konar dýraleifar, sem síðar verður um getið. Kalk, gips
og kísill leysist sundur í vatni, og sezt niður aptur á
botn eða barma á uppsprettum og hverum; salttegundir
fara á sömu leið. Vatnið orkar í einu orði mjög miklu
um hringferð efnanna í náttúrunni.
Eldgos og landskjálftar hafa látið mikið eptir
sig liggja á Islandi, og sízt gott. það er ætlun llestra
jarðfrœðinga, að öll jörðin sje eitt eldhaf að innan, og
eldfjöll og jarðskjálftar komi að eins af umróti þessa
elds, er reynir að sprengja af sjer skorpuna. fessu eru
nú ýmsir farnir að bera á móti, en öllum ber þó saman
um, að jörðin hafi einu sinni verið brennandi eldkúla.
Kenningin um eld í iðrum jarðarinnar styðst við það,
að menn hafa sjeð í námum og brunnum, að allt af
hitnar þegar neðar dregur, og telst mönnum svo til, að
hitinn vaxi hjer um bil um eitt stig (Celsius) við hver 100
fet; menn sjá samt, að hitinn verður reyndar meiri, en
allt af þarf ívið lengri spöl til þess að auka hitann um
eitt stig, eptir því, sem neðar dregur. — Eldíjöll eru hjer
°g hvar um alla jörðina, og liggja víðast í röðum, og
halda menn, að það sje af því, að þar sje löng rifa eða