Andvari - 01.01.1880, Blaðsíða 142
136
Um aldatal
enn verðr við og við að fella úr nokkura daga, ef allt á
að haldast í skorðum við hið sanna «tr<5piska» sólarár,
er á íslenzku mætti kalla sólhvarfsár. Leiddi því Gregor
páfi XIII þá leiðréttingu í lög 1582, er við hann er
kennd og nálega allar kristnar þjóðir síðan hafa tekið
upp, því Rússar, margir Slafar og Grikkir eru enn einir
á eptir tímanum í því tilliti. Er hún í því innifalin,
að fella úr 3 daga áliverjum 400 árum, þó að það sé ei
lieldr alveg nákvæmt, á þann hátt að hlaupársdeginum
sé sleppt á vissum til teknum aldamótum, og gadir hennar
því svo sjaldan, síðan fyrst var leiðrétt, að eigi þarf
frekar að hafa tillit til hennar hér.
Að svo mæltu skal nu snúið að aðalmálinu og
segja frá því í þrem köflum. Fyrst um aldatal, því
næst um ártal íslendinga hið forna, og í þriðja
lagi um útferðar-ár Ingólfs hið síðara og upp-
haf íslands byggðar. En rúmið leyfir ei, að fara
nema mjög stuttlega yfir hvern kafla.
I. Um aldatal.
Við «aldatal» skil eg það tal, sem menn liöfðu sér
til stuðningar til þess að geta sagt fyrir fram um
tunglkomur og hátíðahöld, hvenær vera skyldu, og sem
fyrst kom til íslands með kristni. pað er upprunalega
frá Grikkjum og Rómvcrjum komið á Norðrlönd, en á
miðöldunum höfðu klerkar og kyrkjumenn 'það mest um
liönd, því þeirra var að segja fyrir um öll hátíðarhöld
og það, sem þar að lýtr. í fornritum íslenzkum er þess
víða getið, bæði í annálum, Rímbeglu og annarstaðar,
og eru þessar þrjár «aldir» — svo hafa fornmenn snúið
hinu latínska orði «cyclus« um vissan tiltekinn árafjölda
— einkum taldar: t ungl öl d (cyclus lunaris) eða 19ára
öld, sólaröld (cyclus solaris) eða 28 ára öld, og
páskaöld hin meiri (cyclus pasclialis magms) eða 532