Andvari - 01.01.1880, Blaðsíða 68

62
Nokkur orð um
Hin neðstu dýr deyja, og önnur lifna af þeim og ofan
á þeim, eins og greinar á jurt, en hafsbotninn sígur
undir þeim smátt og smátt Dýrin verða að lifa rjett
við yfitborð vatnsins, svo að allt af hækkar og stœkkar rifið
meira, eptir því sem botninn sígur. Hinn nafnfrægi
náttúrufrœðingur Charles Darwin hefir bezt rannsakað
þessa hluti. Öll k r í t, sem víða myndar heil lönd, er
eigi annað, en kalkskeljar af útdauðum smádýrum. Lík
krítarlög myndast enn í dag í mjögheitum úthöfum af
smádýrum, er lifa þar í aragrúa. Slík lög geta orðið
œrið þykk á hverju ári, og þó er ómögulegt að greina
hin einstöku dýr með berum augum.
pað má geta því nærri, að hver sá, er vill að gagni
stunda jarðfrœði, verður að vera vel að sjer í steinafrœði,
bergfrœði (petrografí) og efnafrœði. Menn geta eigi
fengið þekkingu á myndun jarðarinnar, nema með því
að rannsaka grjótið, fjöllin og jarðlögin hátt og lágt,
innbyrðis stöðu þeirra og samsetningu. Ýmsar stein-
tegundir mynda einar fyrir sig óblandnar stór fjöll, t.
d. kvarts, kalk, krít og kol, en þó eru fjöllin í heild
sinni vanalega samsett af mörgum samblöndnum stein-
tegundum, og þá fylgjast víssar tegundir ávallt að, og
fá þá blandanir þessar sjerstök nöfn t. d. granít (í því
er feldspath, kvarts og glimmer). j>ær steintegundir
eða steinblandanir, er mynda heil fjöll, kallast berg-
tegundir, og frœðin um þær bergfrœði. Menn skipta
því bergtegundum í einfaldar og samsettar. Hjer mundi
það verðaallt of langt, að lýsa bergtegundum, eðajafnvel
að nefna þær á nafn, og vjer verðum því að fara mjög
fljótt yfir það. Einfaldar bergtegundir eru t. d. kvarts
eða kvartsít, sem víða myndar heil fjöll; kalksteinar
(marmari, vatnakalk, dólomít); salt, er myndar víða
geysistór jarðlög opt með gipsi og leir, t. d. hjá Wieliczka
í Galizíu; mýramálmur og járngljái, kol og mór o. fl.
Hinum samsettu bergtegundum má deila í krystalkenndar,