Jörð - 17.06.1941, Blaðsíða 55
i æsku. Fyrirmyndir hans eru ekki hin stirðu, íburðar-
niiklu dróttkvæði, nei, hann sólti kraft sinn og skáld-
lega lipurð sína í lietjukvæði Eddunnar og í harmþrung-
in örlög þeirra Sigurðar, Brynhildar og Guðrúnar, Helga
Hundingsbana og Sigrúnar.
Stefna hans í þessum málum er skýr og vísvitandi. Sjálf-
ur segir hann í Huldu-ljóðum: „gleymd eru lýðnum lands-
ins fornu kvæði“, og hvarvetna í kvæðum hans sjást menj-
ar fornkveðskaparins, meira eða minna áberandi. Stæl-
ingar, beinar og óbeinar, úr fornkvæðunuin, eru algeng-
ar, bæði á orðum og setningum, og revndar er Eddu-
ómurinn margsinnis jafn greinilegur og ótvíræður, þótt
ekki sé um beinar stælingar að ræða.
Frægasta dæmið um stælingar hans eru liendingarnar
í „Ferðalok“: „alls yndi — þótti mér ekki vera — utan
vóru lífi lifa“. Einkennilegt er að sjá, hvernig Jónas af
smekkvísi skáldsins finnur snotrasta, fíngerðasta erindi
af þeim þætti Hávamála, sem fjallar um konuna, þó
að sá þáttur þeirra sé annars ekki lofsöngur um
bana. Ummyndun og fágun .Tónasar á þessu erindi
Hávamála er eins og þegar garSyrkjumaður græðir á
gamlan, tignarlegan stofn teinung, sem verður seinna
ein brosfegursta rósin í laukagarði lians.
Það væri fróðlegt, ef einhver fagurfræðingur vildi taka
sig til og safna öllum stælingum Jónasar úr fornkvæð-
anum, bæði setningum, orðum og orðasamböndum. Af
þvi, sem ég hefi sjálfur tínt upp úr mínum lestri, get ég
nðeins tilfært hér nokkur sérkennileg dæmi:
Eg vil sérstaklega benda á, að bergmálið úr fornkvæð-
nnum er greinilegast í ýmsum gullfallegustu kvæðum
hans. Ég þekki ekki fegurri lofsöng vináttunnar en kvæð-
„Til vinar mins“, og úr því einu er unnt að taka langa
röð af stælingum og endurómum frá fornkvæðum: „Ár
var alda“ og „und meiði hám“, úr Helgalcviðu Hundings-
bana. — „Vindur þagði, vötn stöðvuðu“ úr Sólarljóðum,
eHndi 57: „Vindr þagðe, vptn stpðvaðe“. — „Þaðan er
vhiur um kominn“, sbr. t. d. Vafþrúðnismál 36: „hvað-
Jörð 197