Jörð - 17.06.1941, Blaðsíða 158
ur á íslenzkri menningu og flökkubörnin voru Rússlandi,
enda þótt hvorttveggja kunni að eiga sínar eðlilegu orsakir
og skýringar. Á meÖan við horfum aðgerðalaus á, að ungt
og efnilegt fólk fari af þessum eða öðrum ástæðum í skít-
inn, án þess að þvi sé rétt hjálparhönd af hinu opinbera,
þá getum vér ekki lálið oss bregða, þótt einhver efizt um
ágæti íslenzkrar menningar og telji oss ófæra um að lifa
hér menningarlífi án „verndar“ einhverra, sem reiðubúnir
væru, til að bjálpa oss. —
AÐ LOKUM
ÞETTA: Ég liefi hér að framan reynt að færa að því
rök, að Islendingar hafi alltaf viijað vera menning-
arþjóð, enda sé þeim það tvöföld lífsnauðsyn, og acS enn
í dag vilji allir ærlegir menn eittlivað á sig leggja, til að
svo megi verða. Ég hefi bent á, að það sé ósamrímanlegt,
bæði ytri og innri menningu þjóðfélags, að þegnar þess
séu látnir drabbast niður í siðleysi og spilla jafnframt
ótöldum mannslífum út frá sér, beint og óbeint, án þess
að þjóðfélagið láti málið til sín taka. Ég hefi bent á tvö
óræk dæmi þess, af mörgum ónefndum, að vér íslendingar
svíkjumst, þrátt fyrir allan vorn þjóðarmetnað, ekki ein-
ungis undan að verða við kröfum, sem einna fyrst af öllu
eru gerðar til siðmenntaðra manna, heldur fremjum vér
þessi afbrot vor gegn almennri siðmenningarliugsjón fyr-
ir opnum tjöldum í blygðunarlausu grunleysi óvitans um
hættuna, sem oss er búin af þeim sökum.
Að öllu þessu athuguðu er Ijóst, að vér eigum einungis
um tvær leiðir að velja. Þá fyrri, að þora aldrei að gera
upp reikninginn í einlægni, né kryfja til mergjar, livað
það kostar að vera menningarþjóð; vera þess þó fullviss-
ir með sjálfum oss, að vér stöndum hinum bezt siðuðu
þjóðum mjög að baki um marga hluti, er vér mættum vel
standa þeim á sporði um, en fela þá fullvissu bak við of-
stækisfullt grobb og sjálfsblekkingar um vort eigið ágæti.
Eða velja hina leiðina — þröngan veg reikningsskilanna,
sjálfsprófunarinnar og hins einlæga, járnharða vilja á að
300 JÖBÐ