Eimreiðin - 01.01.1937, Page 98

84
EIGN VOR í GARÐI DANA
EIMREIÐIN
Stöðulögin gillu hér á landi, hvað sem öllum mótmælum
vorum leið, enda greiddu Danir oss árlega 60 þúsund krónur
samkvæmt þeim. Mótmælin gegn stöðulögunum nægðu ekki
ein, heldur þurftum vér beinlínis að geta hindrað framkvæmd
þeirra. Það var svo fjarri því að vér gerðum það, að vér,
þrátt fyrir hin stöðugu mótmæli, að staðaldri viðurkendum
gildi þeirra með því að taka við því fé, sem oss var lagt til
samkvæmt þeim. Mótmæli vor voru því ekkert nema sýndar-
mótmæli, sem liöfðu sína pólitísku þýðingu, en ekkert hnekkj-
andi gildi fyrir lögin. Og nú, þegar alt er um garð gengið,
er þýðingarlaust og tilgangslaust að neita þessu. Hvað sem
vér segjuin, hafa stöðulögin gilt hér fram til 1918. Sé oss
þýðingarlaust og tilgangslaust að neita þessu, er Dönum það
beinlínis ómögulegt. I3eir liafa sett lögin og þröngvað þeim
upp á oss, svo að þeir verða að taka afleiðingunum af þeim.
En þeir verða að taka afleiðingunum af meiru. I3að ástand
íslands, sem lögin fyrst og fremst skjalfestu, að það væri
óaðskiljanlegur hluti Danaveldis, var ekki nýtt; það liafði
verið margskipað áður og framkvæmt í verkinu. Arið 1537
hafði Kristján III. Danakonungur numið af konungsríkið
norska og innlimað það í Danmörku, en ísland var áreiðan-
lega partur norska ríkisins og var því innlimað samtímis.
Erfða- og einvalds-hyllingin í Ivópavogi 1662 endurtók í sjáll’u
sér þessa athöfn, og landinu var eftir það stjórnað sem stift-
amti í danska ríkinu. Það er því ekki hægt að takmarka
ábju'gð Dana af innlimun Islands við gildistöku stöðulaganna,
heldur er liún að minsta kosti takmörkuð við árið 1537,
og það nægir því efni, sem liér er um fjallað.
Þegar land er innlimað, fylgir því ekki yfirráðaréttur einn,
heldur jafnframt þær skyldur, sem leiða al' yfirráðum, og er
ein með öðrum skyldan til forsjár. Það er enginn vafi á því,
að ríkisstjórn ber að liafa forsjá og umhyggju fyrir þeim
löndum, sem hún ræður, og að fylgja hagsmunum þeirra
allra jafnt eftir. Það er því heldur enginn vafi á því, að
dönsku stjórninni hefur fram til 1918 borið l'ull skylda til
þess að fylgja fram hagsmunum íslands, að svo miklu leyti
sem skyldu þessari ekki liafði verið létt af henni með stjórnar-
skránni 1874 og þeim breytingum, sem síðar voru á henni