Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Síða 84

TIU ARA BORN STANDA VEL AÐ VIGI
unarerfiðleika að stríða. Þetta hefur áður komið fram í rannsóknum. Niðurstöður
okkar veita ekki fullnægjandi skýringar, en þær ættu að hvetja til þess að veita hlut-
verki drengja og stúlkna í nútímasamfélögum aukna athygli. Kastljósið beinist þá
ekki síst að framlagi skólans í því að móta drengi og stúlkur í ákveðið far.
Hvað kom helst í ljós er litið var til íslensku barnanna og aðstæðna þeirra? Fjall-
að verður um nokkur atriði og þá m.a. litið til hins norræna samanburðar. Ekki
verða efninu gerð tæmandi skil í einni grein vegna umfangs rannsóknarinnar.
JÁKVÆÐ ÚTKOMA ÍSLENSKU BARNANNA
Fleira var líkt en ólíkt þegar niðurstöður um færni barnanna voru bornar saman
milli landanna (Ogden 1998). Við samanburð var beitt einfaldri aðferð og stuðst við
meðaltal og staðalfrávik. Þessi aðferð hefur þann veikleika að ekki er tekið tillit til
mismunar á fjölda barna í hverju sveitarfélagi. Eftirfarandi færniþættir voru athug-
aðir: félagsfærni, sjálfsmynd, orðskilningur, stjórnrót6, skapferli, staða og hegðun
og afstaða til skóla og félagstengsl. Efnalegar aðstæður og fjölskylduhættir í sveitar-
félögunum voru bornir saman og reyndust talsvert mismunandi en þrátt fyrir það
var margt líkt með matinu á hegðun og færni barnanna. Þannig var meðaltal hvers
þáttar að tveimur atriðum undanskildum aldrei hærra en sem svaraði hálfu staðal-
fráviki milli hæsta og lægsta gildis.
Munurinn á áðurnefndum útkomum var ekki einungis hverfandi lítill heldur
var útkoman einnig jákvæð hvað mikinn meirihluta hópsins snerti. Það þýðir með
öðrum orðum að færni og aðstæður íslensku barnanna voru góðar í mörgu tilliti og
fyllilega sambærilegar við börn hinna landanna. Mat kennara, foreldra og barna á
mikilvægum þáttum sem snerta þroska, uppvöxt, heilsufar og skólagöngu íslensku
bamanna, þ.m.t. tengsl og samskipti þeirra við aðra var yfirleitt mjög jákvætt. Niður-
stöður mælinga á færniþáttum sýndu í stuttu máli sagt að börnin stóðu vel að vígi
eins og þetta er yfirleitt metið í rannsóknum af þessu tagi. Þannig var útkoma á
kvörðunum sem mældu færniþætti (nefndir í upphafi þessa kafla) oft um og yfir
75% af hæstu mögulegu niðurstöðu. En há útkoma er jafnan talin jákvæð og merki
um styrk barna. Hið sama átti við um svör um ofangreindar aðstæður (uppvöxt,
heilsufar o.fl.). Vissulega stóð nokkur hópur höllum fæti og vísbendingar eru um
mikla erfiðleika hjá u.þ.b. 5% barna, gróflega metið.
Jákvætt mat kennara og góð hegðun
I sumum tilvikum var útkoma íslensku barnanna nokkru betri en hinna. Þetta átti
t.d. við um þætti er mældir voru með tveimur kvörðum sem eru til þess gerðir að
kennarar svari spurningum um atriði er lúta að félagsfærni, og námslegri stöðu,
hegðunarvanda í skóla og skapferli eða lundarfari barna (Gresham og Elliott 1990,
Keogh o.fl. 1982). Umsjónarkennarar barnanna tóku með þessum hætti m.a. afstöðu
til 18 atriða er snertu hegðun barnanna í skólastofunni. Ef til vill er ástæða til að
vekja sérstaka athygli á þessu síðastnefnda. Sjá mynd á næstu síðu:
6 Stjórnrót er ísl. þýð. á enska hugtakinu locus of control.
82