Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Blaðsíða 137

GUÐRÚN STEFÁNSDÓTTIR
Dísa. Dæmi 4
Hópviðtal
(Ég stöðva myndbandið eftir að við höfum séð mjög skýrt dæmi þar sem Dísa hefur
svarað mömmu sinni aftur og aftur með því að reka út úr sér tunguna).
Sp: Hvemig notar hún tunguna í samspili við ykkur?
V.l: Hún svarar alveg markvisst. Við urðum fyrst vissar um þetta í fyrra þegar hún var
veik á sjúkrahúsinu. Hún notaði aldrei tunguna þar en um leið og hún fór að hressast fór
hún aftur að nota tunguna.
Sp: Hún setur oft tunguna mismunandi langt út úr sér. Er það eitthvað sem hægt er að
túlka?
V.2: Ég hef ekki orðið vör við það. Við reynum alltaf að fá hana til að svara með því að
setja tunguna út úr sér og oftast nær gerir hún það.
V.3: Hún svarar t.d. alltaf nafninu sínu í samverustund með því að setja út úr sér
tunguna.
Sp: Hvar haldið þið að hún sé stödd í prófílnum? Það kemur fram mjög skýrt
eftirhermuferli á myndbandinu. Við skulum horfa á það. (Spóla að þeim stað).
V.3: Já þarna er það greinilega mamma hennar sem hermir eftir atferli Dísu.
Sp: Getur hún hermt eftir ykkur?
V.3: Nei það held ég ekki.
V.2: Nei ég hef ekki séð það.
Samkvæmt þessu er Dísa á 2. stigi í félagslegu samspili. Á næsta stigi fyrir ofan er
gert ráð fyrir að barnið geti sjálft hermt eftir en það virðist Dísa ekki ráða við. Utan-
aðkomandi aðili var sama sinnis.
Erfitt reyndist að skilja á milli félagslega samspilsins og boðskiptanna enda er
bent á í umfjöllun um prófílinn að slíkt sé afar erfitt á fyrstu þroskastigunum. Fram
kom einnig að viðmælendur töldu viðmiðin í prófílnum oft ekki nægilega nákvæm.
Boðskipti. Þroskaþjálfar og kennarar barnanna sem þátt tóku í rannsókninni voru
sammála um að í boðskiptunum væru bömin á 1.-3. stigi (sjá Töflu 4). Utanaðkom-
andi aðili staðfesti þetta og mat á sama hátt. Finnur notar t.d. eitt merki markvisst í
samspili sínu við umhverfið, hann nuddar saman höndunum. í þroskaprófílnum er
talað um sérhæfð tilfinningaleg merki sem 3. stig. Barn sem er á því stigi hefur yfir ein-
hverjum þeim merkjum eða hreyfingum að ráða sem gefa mótaðilanum til kynna að
það vilji meira af einhverju. í myndbandsupptökimum kom þetta merki nokkrum
sinnum fram og mamma hans túlkaði það á mismunandi hátt. Stundum túlkaði hún
það sem að hann hefði áhuga á einhverju sérstöku og reyndi hún þá að geta sér til um
hvað það væri. Oft túlkaði hún merkið svo að Finnur vildi fá að drekka.
SAMANTEKT
í þeirri samantekt sem hér fer á eftir verður tekið mið af rannsóknarspurningunum
tveimur. Fyrst verður umræðunni beint að því hvernig boðskiptin fóru fram milli
þeirra barna og mæðra sem rannsóknin beindist að. Síðan verður rætt um þroska-
prófílinn.
135