Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Side 138

Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Side 138
BOÐSKIPTI MIKIÐ FATLAÐRA BARNA Hvernig fóru boðskiptin fram milli mæðra og barna í rannsókninni? Niðurstöður sýndu að mæður barnanna þriggja voru sammála um að boðskiptin við börnin væru skýrust við venjubundnar hversdagslegar athafnir. Hvaða lærdóm má draga af vali mæðranna á aðstæðum til boðskipta? Oft fellur fagfólk í þá gryfju að gera of miklar kröfur til mikið fatlaðra barna og vænta of mik- illa framfara. Slíkt býður þeirri hættu heim að verið sé að kenna þeim og þjálfa á sviðum sem eru fyrir ofan getu þeirra. Eins og fram hefur komið skiptir afar miklu máli að hafa skipulag í umhverfi barnanna. Þetta skipulag á að gefa öryggi og skapa samspil en samtímis laða fram og þróa sjálfstæði barnsins og frumkvæði (Bruner 1975). í skóla barnanna og dagvistarstofnun er yfirleitt farið eftir ákveðnu dagskipulagi og sett upp stundatafla fyrir hvert barn. Þess þarf að gæta að skipu- lagið verði ekki of stíft og komi í veg fyrir að frumkvæði barnsins fái að njóta sín og fyrirfram ákveðnar aðstæður ráði ferðinni um of. í viðtölum lýstu kennarar og þroskaþjálfar barnanna áhyggjum sínum af þessu. Fagfólk getur dregið þann lær- dóm af mæðrum barnanna að nýta beri allar athafnir til boðskipta, ekki bara þær sem eru fyrirfram ákveðnar á stundatöflu. í þessari rannsókn var ekki gerð athugun á hvaða aðstæður fagfólk teldi bestar í því skyni að eiga boðskipti við börnin en það væri verðugt rannsóknarefni í framhaldi af þessari rannsókn. Eins og fram hefur komið voru merki þau sem venjuleg ungbörn hafa yfir að ráða í samspili við foreldra sína höfð til viðmiðunar í greiningu á myndbandsupp- tökunum í þessari rannsókn. Þessi merki eru andardráttur, grátur, hreyfingar, svip- brigði, hljóð, augnaráð og augnsamband, bros, markviss merki (Martinsen 1992, Rye 1993, Nafstad 1996, Papusek 1977, Stern 1985, Jakobsen 1992, Smith og Ulvlund 1991, Lier og Jensen 1981). I niðurstöðum rannsóknarinnar má sjá að hægt var að greina öll þessi merki í samskiptum barnanna við mæður sínar. Börnin sýndu þessi merki þó á afar mismunandi hátt og því gætu þau auðveldlega farið fram hjá þeim sem ekki þekkja börnin eða þær hugmyndir sem hér er byggt á. Oft hefur reynst erfitt að meta boðskipti mikið fatlaðra barna. Niðurstöður rannsóknarinnar virðast því hafa gildi fyrir þá sem starfa með mikið fötluðum börnum sem og fyrir foreldra. Með því að gefa vísbendingar um hvaða merki það eru sem börnin hafa yfir að ráða í samspili er mun auðveldara að átta sig á boðskiptum þeirra og hvaða grunn eigi að byggja í því skyni að rækta þau og efla. í rannsókninni kom í ljós að allar mæðurnar bregðast við gráti barna sinna, andardrætti, svipbrigðum, hljóðaframleiðslu, brosi, augnaráði, og markvissum merkjum þeirra. Komið hefur fram að merkin hjá mikið fötluðum börnum eru oft svo veik að erfitt reynist að sjá þau og túlka og börnin fá því ekki þau svör sem þarf til að boðskiptin þróist (Martinsen 1992, Jakobsen 1992). Þessi hætta er augljóslega fyrir hendi en það var hins vegar kraftaverki líkast að horfa á það samspil sem átti sér stað milli þeirra mæðra og barna sem þátt tóku í þessari rannsókn. Varla fór nokkurt merki fram hjá mæðrum barnanna og þær túlkuðu stöðugt atferli barna sinna og reyndu að finna út um hvað boðmerki þeirra snerust. Oft hefur þeirri spurningu verið varpað fram hvort eðlislæg viðbrögð foreldra við boðskiptum barna sinna séu aðeins til staðar hjá foreldrum ungbarna en hverfi þegar börnin eldist. Slíkt er afar eðlilegt þegar um ófatlað barn er að ræða. í þessari 136
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.