Hugur - 01.01.1994, Side 64

Hugur - 01.01.1994, Side 64
62 Jóhanti Páll Ámason HUGUR Það er til önnur túlkun og vörn fyrir lýðræði sem er ekki eins einkennandi fyrir stjórnmálahugsun samtímans, en sem nokkrar vonir má binda við að mínu viti: Meginregla lýðræðislegra stofnana er, samkvæmt þessari túlkun, að skýra innri árekstra og togstreitu og að kveða upp úr um misvísandi gildi og sjónarhorn sem eru jafn mikil- væg fyrir sjálfsskilning stofnana og fólks. Nákvæm útlistun er ógerleg í stuttum eftirmála, en eitt klassískt dæmi og annað úr samtímanum gætu skýrt nokkur atriði. Klassíska dæmið er velþekkt — en ekki alltaf jafn vel skilið — umræða Tocquevilles um vandmeðfarin tengsl jöfnuðar og frelsis: þau standa fyrir gildisafstöðu sem er gjörólík og kunna að stangast á, og saga nútíma lýðræðis er framar öðru mótuð af gagnverkun þeirra. Löngunin til að umbreyta togstreitunni milli þeirra í stuðning — og því til að láta frelsi og jöfnuð mætast — er eins mikilvæg fyrir nútíma lýðræði og boðorðið um málamiðlun milli þeirra tveggja. Samtímadæmið sem ég tek er úr lýðræðisgreining Alain Touraines í nýjustu bók hans.16 Hann lítur á lýðræði sem síbreytilega og sífellt erfiða samþættingu þriggja lögmála: Endanlegt vald almennings (þ.e. hugmyndin um stjórnvald sem er upprunnið hjá og notað af félags- verum), mannréttindi (þau takmörk sem stjórnvaldi eru sett á grund- velli þátta sem standa utan sviðs stjórnmálanna), og fulltrúaeinkenni stjórnstofnana (sem byggir á getu félagsvera til að skýra hagsmuni sína og koma þeim til skila). Of mikil áhersla á einn þátt á kostnað annars getur ekki annað en leitt af sér fátæklegt eða afbakað lýðræði. Mögulegt er að mótmæla þessu og halda því fram að tengja megi þessi þrjú atriði við sameiginlegan grunn: hugmyndin um sjálfræði í víðum skilningi sem felur í sér tengsl þjóðfélags við stofnanir sínar líkt og tengsl einstaklinga.við hið sameiginlega vald, samfélagið og ríkið. En jafnvel þótt við föllumst á þessa mynd af sjálfræði, þá er það eftir sem áður rétt að einungis er hægt að leiða af henni reglur og boð innan tiltekinna ramma (einstaklings og samfélags, þjóðfélags og sviðs stjórnmálanna). Sérhver þeirra felur í sér sérstök vandamál og það er engin fyrirfram gefin leið til að samræma þau. Að þessu leyti er áhersla Touraines á Qölþætta formgerð lýðræðisins réttlætanleg. Ágúst Hjörtur Ingþórsson þýddi 16 Alain Touraine, Critique de la modernité (París, 1992).
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.