Hugur - 01.01.1994, Side 75

Hugur - 01.01.1994, Side 75
HUGUR Að gera eða að vera 73 eftir hádegið, mjólka kýrnar fyrir kvöldmatinn og tala svo um bók- menntir þegar ég er búinn að borða.“15 í þessu framtíðarríki er hver maður prússneskur óðalsbóndi, og öllum líður afskaplega vel. Hausarnir þrír eru auðvitað á einu máli. Sambandið milli kenninga þeirra liggur í augum uppi. Athafnasiðfræðin krefst þess að hugað sé að markmiðum, og á endanum að endanlegu markmiði, hverrar mannlegrar athafnar. Og þar getur naumast orðið annað fyrir okkur en ánægjan. Hvað stoðar það manninn þótt hann vinni hálfan heiminn ef hann er svo óánægður með hann eftir allt saman? Og eins og Mill segir um mannlegt siðferði þá er grundvöllur þess „öldungis einstaklingsbundin tilfinning í hugskoti hvers og eins.“16 Og af þessari sannfæringu flýtur auðvitað tvíhyggjan um staðreyndir og verðmæti, um algild sannindi og einstaklingsbundnar tilfinningar. IV Markhyggju hafnað Og er nú að þvf komið að reyna að takast á við trölla. Ég hafði fáein orð eftir Aristótelesi um markvísi mannlegrar breytni, og lauk þeirri hugleiðingu hans á tilvísun til hinna æðstu gæða. Af þessu mega menn ekki draga þá ályktun að Aristóteles hafi verið nytjastefnumaður. Öðru nær — eins og ráða má af svofelldum orðum eins mesta postula allrar upplýsingar: „Fornir spekingar þrættu um hin æðstu gæði. Þeir hefðu eins getað spurt hver væri hinn æðsti blámi, hin æðsta kjötkássa, hinn æðsti göngutúr, hinn æðsti lestur. Hver maður finnur sín lífsgæði á sínum stað og nýtur þeirra eftir megni, hver með sínum hætti.“ ^ Svo kvað Voltaire. Nú, hver var þá skoðun Aristótelesar, kunna menn að spyrja. Hyggjum að henni unt stund. I Siðfrœði Níkomakkosar segir á einum stað: „hai de praxeis allón hencka," sem útleggst „öll breytni miðar að einhverju öðru.“ Hér vill hugsandi maður spyrja: hvað um það sem við gerum sjálfs þess vegna og einskis annars? Eins og ég spila á 15 Karl Marx, Die deutsche Ideologie, í Karl Marx/Friedrich Engels, Werke, III, (Berlín, 1962), s. 33. 16 J.S. Mill, Utilitarianism, s. 281. 17 Voltaire, „Bien, souverain bien,“ í Dictionnaire philosophique, (París, 1967).
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.