Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 23

Er skynsamlegt að vera dyggur, trúr og tryggur?
Hugur
svo á málið að ákvörðunin sé rétt hver sem hún er að því gefnu að
ákvörðunarferlið hafi uppfyllt ákveðin skilyrði. Líklegra er að hann
muni taka eftirfarandi atriði til greina: (1) Gegn því að láta taka af sér
fótinn mælir t.d. að lífið sé ekki þess virði að lifa því nema maður taki
áhættur, fari ekki alltaf öruggustu leiðina; einnig að líf án íþrótta sé leið-
inlegt og innantómt, í það vanti þann leik og þá reynslu að reyna á lík-
amann til hins ítrasta. (2) Með aðgerðinni mæli hins vegar að allt annað
væri ábyrgðar- og tillitsleysi við maka og fjölskyldu. Það sé líka
þröngsýni að einblína bara á íþróttir og að vera hræddur við að takast á
við ný ævintýri. (Skáletruðu orðin vísa hér til inntaksmælikvarða.)
Það sem ég hef talið hér upp er ekki nema hluti af því sem íþróttamað-
urinn mundi örugglega hugsa um. Mikilvægast er að frá sjónarhóli
íþróttamannsins sjálfs veltur skynsemi ákvörðunarinnar ekki bara á því
að fara í gegnum ákveðið ákvörðunarferli, heldur á því að taka rétta
innihaldsmælikvarða til greina og að vega og meta þá rétt. Það er til
dæmis mikilvægt fyrir hann að taka til greina hvort líf án íþrótta sé leið-
inlegt og innantómt. Ef líf án íþrótta er í raun leiðinlegt og innantómt,
þá mælir það vissulega á móti aðgerðinni. íþróttamanninum er í mun að
taka rétta ákvörðun, þar sem allir innhaldsmælikvarðar sem í raun
skipta máli eru rétt metnir. Og rétta ákvörðunin er ekki endilega sú sem
hann mundi taka - hver sem sú ákvörðun er — eftir að hafa gengið í gegn-
um ákvörðunarferli sem uppfyllir tiltekin formleg skilyrði. Það er því
ljóst að það er inntakshyggjan, en ekki jafnvægiskenningin sem gefur
rétta lýsingu á því hvernig íþróttamaðurinn og aðrir sem eru að hugsa
um það hvað þeir eiga að gera líta á málin frá sínu eigin sjónarhorni.
Þess vegna ber að fallast á inntakskenninguna og hafna jafnvægiskenn-
ingunni. Og ef rök mín í bókinni standast, ættum við líka að hafna allri
annarri formhyggju.
Samantekt
I þessum fyrirlestri hef ég reynt að gefa yfirlit um efni Making Moral
Sense. Eg vona að þið séuð einhverju nær jafnvel þótt ég hafi þurft að
fara fljótt yfir sögu. Að lokum fer ég stuttlega yfir höfuðatriði þess sem
ég sagði í dag. Ég setti fram tvær aðalkenningar bókarinnar. Samkvæmt
fyrstu kenningunni felur það í sér afskræmingu á siðferðinu að telja -
eins og grunnhyggjumenn telja - að siðferðið þarfnist forsiðferðilegrar
réttlætingar. Til að færa rök fyrir þessari kenningu fjallaði ég um Ha-
bermas og hélt því fram að kenningar hans afskræmdu siðferðið. Til þess
að sýna að við eigum að samþykkja mína afstöðu - afstöðuna merkta á
21