Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 60

Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 60
Hugur Stefán Snævarr fella meiðinn þann arna. En áður en ég hefst handa við skógarhögg vil ég bæta við rollu mína um hug- og afstæðishyggju að einhvers konar al- menn efahyggja um túlkanir er röklega möguleg. Með „almennri efa- hyggju“ á ég við efahyggju sem ekki verður auðflokkuð í hug- eða afstæð- ishyggju en lætur sér nægja að efast um að til séu hlutlægar túlkanir. Fylgjendur þeirrar stefnu gætu sagt að sönnunarbyrðin hvíldi á and- skotum efahyggjunnar og hyggst ég nú axla þá byrði. Ég ætla ekki að verja hlutlægnishyggju í anda skólameistarans heldur boða fagnaðarer- indi fallveltishyggju. Við getum þrátt fyrir allt greint hafrana frá sauð- unum, skilið milli góðra og slæmra túlkana með altækum hætti þótt túlkanir okkar hljóti ævinlega að vera brigðular. Áður en lengra er haldið væri gott að hyggja nokkuð að þeim forsend- um sem ég geng út frá í þessari grein. Ég skilgreini „bókmenntatúlkun“ sem „kenningu um inntak skáldverks eða a.m.k. einhverra mikilsverða hlið þess“. Þessar kenningar eru gjarnan eins konar tilraunir til að af- kóða dulkóða, ráða dulrúnir. Ég gef mér þá forsendu að túlkun sé nauð- synleg leið til skilnings á bókmenntaverki en læt hjá líða að svara þeirri spurningu hvort hugtökin túlkun og skilningur séu samofin. Ennfremur geng ég út frá þeirri forsendu að T sé túlkun á bókmenntaverki þá og því aðeins að T sé meira en einber lýsing á verkinu eða túlkun á orðanna hljóðan.6 Vissulega er lítið spunnið í túlkanir á Hávamálum nema túl- kendur viti hvernig túlka ber orðið „snotr“ í textanum. En slík túlkun gæti fullt eins verið liður í „fílólógískri“ túlkun, hún þarf ekki að vera þáttur í bókmenntatúlkun. Að öðru leyti geri ég ráð fyrir að túlkanir geti verið margháttaðar, „í húsi fóður míns eru margar vistarverur“. Engin lög kveða á um að túlkanir hljóti að vera hreinestetískar eða geti verið að einhverju leyti siðferðilegar eða pólitískar (þess vegna er skilgreining mín á túlkun svona víð). Við túlkum Hrafnkötlu ef við segjum sál henn- ar vera „skömm er óhófs æfi“ og prjónum við þá staðhæfingu. Að kalla Hamlet „fyrsta nútímamanninn“ er liður í túlkun á stykkinu og sama gildir um þá staðhæfingu að háaloftið í Villiönd Ibsens sé „tákn fyrir undirvitundina“. Slíkar staðhæfingar verður að rökstyðja með einhveij- um hætti, gjarnan með því að vísa til meintra eiginda textans, oft í formi beinna tilvitnana.7 Þá skulum við líta á það sem koma skal í greininni. Ég tek undirdeild- 6 Að lýsa verki getur falist í því að rekja söguþráð skáldsögu eða leikrits. Við mun- um sjá síðar að ekki er hægt að draga skarpa markalínu milli lýsingar og túlk- unar. 7 Takið eftir að ég útiloka ekki að rökstyðja megi túlkun með tilvísun til ætlana höfundar eða til bókmenntasögunnar enda boða ég fjölhyggju um túlkanir og þar af leiðandi fjölhyggju um rökstuðning við túlkanir. 58
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.