Hugur - 01.01.2002, Blaðsíða 65

„Sálin í Hrafnkötlu
Hugur
gagnrýnir þá sem segja að lesendur nánast skapi textana og syngi hver
með sínu eigin nefí, söngva sem séu ósammælanlegir. Rök Davidsons
geri slíkar hugmyndir fáránlegar. Og ekki bætir úr skák að afstæðissinn-
ar tala annars vegar eins og ekki sé til hlutlæg túlkun á bókmenntatext-
um, hins vegar eins og skilja megi túlkanirnar sjálfar án erfiðleika. Er
þá von að menn spyrji hvernig afstæðissinnar geti vitað að bókmennta-
túlkanir hafi þann eiginleika að vera eins konar skáldskapur. Eru ekki
þeirra eigin túlkanir á bókmenntatúlkunum luktar inni í einhvern túlk-
unarheim og ósammælanlegar við aðrar túlkanir? Þannig falla róttækir
afstæðishyggjumenn á eigin bragði, segir Dasenbrock.16
Ég er sammála þeim félögum í megindráttum þó ég telji að Davidson
kasti barninu út með baðvatninu án þess að ég hyggist fara nánar út í
þá sálma.17 í stað þess ætla ég að reyna að kveða efahyggju um mál-
skilning í kútinn en eins og við sáum hefur Davidson lagt sitt af mörk-
um til þess kveðskapar. Tekið skal fram áður en lengra er haldið að ég
ræði hér aðeins um skilning okkar á máli. Ég læt hjá líða að svara þeirri
spurningu hvort greina beri skarplega milli skilnings (þ. Sinn) og
þýðingar (þ. Bedeutung) og hvort sú síðastnefnda sé sá grundvöllur sem
allur skilningur hvílir á.
Efi og málskilningur
Efasinnar um málskilning halda því fram að túlkun yrðinga almennt,
ekki aðeins fagurbókmennta, sé afstæð eða huglæg. Jacques Derrida er
fulltrúi slíkra sjónarmiða. Hann leikur sér að þeirri staðreynd að lat-
neska orðið „differere" er tvírætt með svipuðum hætti og íslenska sögn-
in „að skilja“. „Differere“ þýðir sem sagt bæði að skilja og að aðgreina.
Derrida telur eins og svissneski málvísundurinn Ferdinand de Saussure
að merking orða ráðist af tengslum þeirra við önnur orð. Orðið „dagur“
hefur enga merkingu nema sem andstæða „nætur“. Bæði orðin eru svo
merkingarvana án tilvísunar til orða á borð við „dægur“ eða „sólarhring-
ur“. Merking síðastnefndu orðanna ræðst aftur af tengslum þeirra við
enn önnur orð og svo koll af kolli, merking orða ræðst af heild tengsla
þeirra við önnur orð. Tengslanetið er óendanlega stórt, því jafnvel merk-
ing orðanna á hugsuðum jaðri netsins hlýtur að ráðast af tengslum
16 Reed Way Dasenbrock: „Do We Write the Texts We Read?“, Dasenbrock (ritstj.):
Literary Theory after Davidson (University Park: Pennsylvania State Uni. Press,
1993) bls. 18-36.
17 Gagnrýni mína á Davidson má finna í Stefán Snævarr 1999, Minerva and the
Muses, bls. 76.
63