Búnaðarrit - 01.01.1933, Blaðsíða 433
B Ú N A Ð A R R I T
423
um í mýrum og holtum, þar sem svörðurinn hefir vaxið
í aldaraðir (III, IV, XI og XII), Hér er það öllu ein-
kennilegra, hve mikið er af fínum sand- og leirkornum
í mónum. Sennilega er það þó vegna hinna tíðu sand-
foka frá gróðurlausum svæðum í umhverfinu. En eftir-
tektarverðast er þó, hve mikið af lífrænum efnum finnst
í gróðurlausum flögum, sem virðast að eins innihalda
steinkenndan jarðveg, eins og við Vellankötlu og í
Þrastaskógi (XVIII og IX). Á þessum tveim stöðum
er humusmagnið 12,08 og 12,70 °/o, þótt jarðvegurinn
virðist vera brúngulur og steinkenndur, og hvergi sjáist
neinar jurtaleifar. Hið lífræna efni er hér sennilega
kolloidal-humus, sem myndar kvoðukenndar himnur, utan
um steinkennd korn.
Þessi auður af lífrænum efnum er mikils virði, ekki
eingöngu vegna þess, að hann á öflugan þátt í því, að
jarðvegurinn getur haldið í sér miklu af vatni og »skifst
á iónum«, heldur líka vegna þess, að hann inniheldur
mikið köfnunarefni. Hið mikla köfnunarefnismagn, sem
finnst í lífrænum efnum (milli 3 og 5°/o) bendir í þá
átt, að mestur hluti þess sé í humus-samböndum í fínu
kvoðukenndu ástandi (höjdispers Gelform), þar sem kol-
efnið og köfnunarefnið eru í slíku hlutfalli (N liggur á
milli 10,93 og 18,62 0, að auðvelt væri að fá köfn-
unarefninu breytt í ammoniak og salpéturssýru. Hið
afarmikla innihald köfnunarefnis, í íslenzkum jarð-
vegi (venjulega milli 0,2 og 1,0 °/o1 2) getur orðið
hreinasta uppspretfulind auðæfa, svo framarlega sem
1) Hér er taliÖ 58% kolefni í lífrænum efnum (humus).
2) í myrajarðvegi getur það verið allt að 3,58%, í moldar-
jarðvegi allt að 1,55%, og meðaltalið er, samkvæmt „Skýrslum
Búnaðarfélags íslands", nr. 3. 1930:
1 mýrajarðvegi.................1,185%
- moldarjarðvegi............... 0,654 —
- leirjarövegi.................0,281 —
- sandjarðvegi.................0,161 —