Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Page 134

Ég fellst þó á að sá vöxtur sem hefur átt sér stað undafarin 5–6 ár hefur verið mikill
og jafnvel farið fram úr því sem ég hafði áður spáð. Þess vegna nota ég aðeins önnur
gögn en ég hef gert áður. Hingað til hef ég aðeins tekið með í reikninginn þá sem eru
í háskólum á Íslandi, en látið íslenska stúdenta erlendis liggja á milli hluta. Nú tek ég
saman bæði þá sem skráðir eru í háskólanám erlendis og þá sem eru í háskólum á
Íslandi. Ég tel að með þessu móti megi betur skilja ákveðnar hræringar hér innan-
lands sem ekki væru alveg ljósar ef stúdentar erlendis væru ekki teknir með. Gögn
um þetta eru birt í mynd 1.
Mynd 1 – Hlutfall háskólanemenda miðað við stærð árganga 1911–2010
Mynd 1. Þykka línan sýnir samanlagðan fjölda stúdenta sem skráðir eru í háskóla á Íslandi og þeirra
sem skráðir eru í háskólanám erlendis (samkvæmt gögnum Hagstofunnar frá LÍN), sem hlutfall af
meðalstórum árgangi (400% samsvara fjórum árgöngum). Með því að sýna gögnin svona er tekið til-
lit til fólksfjölgunar að nokkru leyti. Ekki er til mikið af gögnum frá fyrri hluta síðustu aldar um nem-
endur erlendis og þar hef ég getið í eyðurnar. Til eru gögn um námsmenn erlendis frá árinu 1966 og
til þessa dags og fyrir nokkur ár á stangli fyrir þennan tíma. Gögn fyrir önnur ár eru fengin með
brúun (interpolation) þeirra talna sem til eru. Tvær línur eru felldar að þessum gögnum. Punktalínan
sýnir veldisfall sem fellt er að þessari línu og lýsir nálægt 4,5% meðalvexti á því tæplega 100 ára tíma-
bili sem gögnin ná yfir. Þessi lína staðfestir að gögnunum megi í öllum aðalatriðum lýsa með veldis-
falli. Óbrotna línan er veldisfall sem fellt er að gögnunum á tímabilinu 1911–1970. Myndin sýnir að
fyrir utan frávik gagnanna frá línunni í örfá ár upp úr 1990 fjölgar stúdentum nokkurn veginn eins
og spá byggð á árunum 1911–1970 segir til um. Það er eins og gögnin elti veldisfallið. Þetta undir-
strikar stöðugleika þróunarinnar.
Til þess að sýna þá reglu sem er í útþenslu háskólakerfisins hef ég sett inn á myndina
línu sem felld er að gögnunum frá 1911–1970 (með stúdentum erlendis inni í mynd-
inni). Þá sést að þessi lína spáir fyrir um vöxtinn í kerfinu í grófum dráttum næstu 35
árin, það er árin 1970–2005. Við vitum að þetta er svo. Þetta þýðir að spá sem byggð
er á gögnum frá 1911–1970, sem er tímabil sem hefur allt önnur einkenni en sá tími
sem við lifum nú, dugar samt til þess að spá fyrir um þróunina fram á þessa öld. Að
V I Ð H O R F
134