Búfræðingurinn - 01.01.1951, Blaðsíða 55

BÚFRÆÐINGURINN
53
störfuðu aöeins fá ár. Þau voru á Fjalli á SkeiSum í Árnessýslu (1903
—1906), á Tindi í Strandasýslu (1907—1911) og á Hreiðarsstöðum á
Fljótsdalshéraöi (1907—1911).
Þannig hefur gengið til með flest þeirra sauðfjárræktarbúa, sem
stofnsett hafa verið, að þau hafa aðeins starfað stutt og slitrótt. Ekki
er því að vænta mikils árangurs af kynbótastarfi slíkra búa, enn sem
komið er.
Árið 1947 nutu eftirtalin sauðfjárræktarbú styrkja samkvæmt bú-
fjárræktarlögunum: að Rangá í N.-Múlasýslu, stofnað 1913, eins og
áður getur; að Hrafnkelsstöðum í Árnessýslu, stofnað 1921; að Svans-
hóli í Strandasýslu, stofnað 1932; að Stafafelli og Brekku í Lóni í A.-
Skaftafellssýslu, stofnað 1932; að Ólafsdal í Dalasýslu, stofnað 1927,
en hætti störfum vegna fjárskiptanna haustið 1947; að Þykkvabæ í V.-
Skaftafellssýlu, sem eru leifar af Höfðabrekkubúinu, stofnað 1928, en
er nú sennilega í andaslitrunum. Þá voru stofnuð tvö bú á árinu 1948.
Þau voru í Ólafsdal, með nýjum fjárstofni eftir niðurskurðinn, og á
Valdalæk í Þverárhreppi í Vestur-Húnavatnssýslu.
I 54. árg. Búnaðarritsins 1940 skrifar dr. Halldór Pálsson ráðu-
nautur um sauðfjárræktarbúin árið 1938—1939. Þau eru það ár starf-
andi 9 talsins. Hann segir þar, að markmið allra þessara búa hafi verið
að reyna að kynbæta og rækta fjárstofninn, svo að til fyrirmyndar geti
orðið og að liægt yrði að fá þaðan fé til kynbóta, einkum hrúta. Hall-
dór bendir réttilega í þessari grein sinni á þá annmarka, sem eru á
að rœkta fjárstofna á litlum búum, sem hafa ekki í ræktuninni nema
30—60 ær. Þar sé alltaf hætta á úrkynjun vegna ofnáinnar skyldleika-
ræktar eða að seint takist að skapa kynfestu í stofninn með því að
kaupa hrúta að öðru hverju til að verjast skyldleikaræktinni. Dr. Hall-
dór Púlsson segir í framhaldi af þessu orðrétt: „Það er í rauninni til
°í mikils ætlazt af slíkum búum að gera ráð fyrir, að þar komi upp
ákveðnir fjárstofnar, sem geti náð mikilli útbreiðslu. Til þess þarf'
víðtækari félagsskap bænda um sauðfjárrækt. Samt geta þessi litlu
sauðfjárræktarbú gert mikið gagn og liafa sum gert það.“
Rétt er að benda á í þessu sambandi, að samkvæmt eðli málsins og
reynslu annarra þjóða er lítt hugsanlegt, að það taki minna en áratugi,
ef ekki heila öld, að skapa kynhreint og kynjast sauðfjárkyn úr þeim
sundurleita og að flestu leyti óræktaða stofni, sem íslenzka sauðféð er.
°g til þess þarf áreiðanlega að hafa fleira fé undir en gert er á sauð-