Búfræðingurinn - 01.01.1951, Blaðsíða 82
80
BÚFRÆÐINGURINN
ingu, hefur ekki gefið neitt betri raun en dreifsáning eða raðsáning
grasfræs, korns o. fl. í sandana, eins og þeir koma fyrir frá náttúrunn-
ar hendi. Tilraunastöðin á Sámsstöðum hefur einnig gert athuganir á
þessu atriði á Rangárvallasandi, og niðurstaða þeirra athugana er sam-
hljóða hinni erlendu reynslu. Hún er sú, að öll vinnsla sandanna undir
ræktun er óþörf.
Ymsir jarðræktarmenn hér á landi hafa sagt og munu efalaust enn
um stund halda því fram, að sandarnir séu snauðir að lífrænum efnum
og þess vegna mjög ófrjóir í samanburði við mýrarnar. Um þetta mun
mega deila, en það er eitt af þeim rannsóknarefnum, sem er mjög að-
kallandi að fá úrskurð um.
í þessu sambandi vil ég þó benda á eftirfarandi atriði. í fyrsta lagi
er ljóst, og drepið var á það hér að framan, að framræslu- og vinnslu-
kostnaður mýranna er mjög mikill, og myndi því vera hægt að afla
mikils áburðar í sandana fyrir það fé. í öðru lagi mun tilraunastöðin
á Sámsstöðum hafa gert nokkrar athuganir á ræktunargildi sandjarð-
vegar í samanburði við mýrarnar. í þriðja lagi er nú á vegum sand-
græðslunnar verið að reyna í allstórum stíl amerískar sandjurtir til
ræktunar í söndunum. Síðastliðið sumar gáfu sum þessi grös góða upp-
skeru á söndunum með venjulegum áburðarskammti. En síðast, en
ekki sízt, má benda á, eins og áður er að vikið í þessu erindi, að sum
þeirra býla, sem fóru í eyði vegna upblásturs, hafa verið endurbyggð,
og er nú á þeim búið, sums staðar góðum búum. Sú breyting hefur þó
orðið á búskaparlagi þessara endurbyggðu býla og nýbýla á sand-
græðslusvæðunum, að í stað sauðfjárbúskapar, sem áður var rekinn
þar, er nú lögð aðaláherzla á nautgriparækt og mjólkurframleiðslu.
Bændurnir á býlum þessum búa yfirleitt góðum búum. Veldur þar ef-
laust tvennt: í fyrsta lagi dugnaður þeirra sjálfra, og í öðru lagi reyn-
ist landið vel til nautgriparæktar að minnsta kosti. Það er því ekki al-
veg út í bláinn, að við teljum rétt að endurbyggja eyðibýlin og reisa
önnur ný á sandgræðslusvæðunum eftir því, sem við verður komið.
Það má telja rétt, jafnvel sjálfsagt, að á býlum þeim, er kunna að
rísa innan sandgræðslusvæðanna, sé lögð aðaláherzlan á nautgriparækt
og mjólkurframleiðslu. Sú nautgriparækt verður þó að verulegu leyti,
livað beitina snertir, að byggjast á ræktuðu beitilandi. Þetta atriði,
þ. e. a. s. ræktað beitiland fyrir mjólkurkýr, hefur lítils háttar verið
reynt hér á landi og gefið svo góða raun, að þeir bændur, sem reynt