Andvari - 01.01.2011, Page 69

andvari
JÓN SIGURÐSSON OG VESTFIRÐINGAR
67
hvaða sýslu sem var árið 1844. Slíkt var orðspor hans, ef dæma má af bréfa-
skriftum. ísfirðingar voru ekki duglegri en aðrir landsmenn að kaupa Ný
félagsrit. f ritinu árin 1844 og 1845 eru birtar skrár yfir kaupendur ritsins og
umboðsmenn. Þar kemur fram að 13 ísfirðingar fá send 32 eintök af ritinu.
I Barðastrandarsýslu eru skráðir 27 einstaklingar og tvö lestrarfélög með 29
eintök og jafnmörg eintök eru keypt í Strandasýslu. Flest eintökin fara til
Reykjavíkur og nágrennis og í Múlasýslur, rúmlega 70 í hvort hérað.i0
Samband Jóns við kjósendur í ísafjarðarsýslu var ekki byggt á persónu-
legum kynnum þeirra af honum sjálfum. Hann sótti ekki Bessastaðaskóla,
þar sem væntanlegir embættismenn landsins sátu á skólabekk og frændgarður
hans var fámennur meðal kjósenda í ísafjarðarsýslu. Reyndar var það svo
að aðeins einn bóndi úr Arnarfirði sótti kjörfundinn á ísafirði vorið 1844.11
Faðir hans og frændur fóru ekki til að kjósa. En til afsökunar má segja að
þeir ættu torfærustu leiðina í kaupstaðinn (og hefur sorglega lítið breyst í þeim
efnum síðustu 160 árin). Jón kom sjálfur ekki til íslands árið 1844 heldur
sat úti í Kaupmannahöfn og skrifaði sendibréf og fékk bréf. Samband Jóns
Sigurðssonar og Vestfirðinga byggði á skrifum hans og bréfaskiptum.
Samgöngur á 19. öld voru með allt öðrum hætti en nú. Það er eftirtektar-
vert, að samgöngur frá Bíldudal og ísafirði til Reykjavíkur voru oft á tíðum
ekki meiri eða auðveldari en á milli Vestfjarða og Kaupmannahafnar. Versl-
unarstaðirnir, Bíldudalur, Þingeyri, Flateyri og ísafjörður voru í beinu versl-
unar- og siglingasambandi við Kaupmannahöfn, frekar en Reykjavík. í Kaup-
mannahöfn sat þingmaðurinn Jón Sigurðsson og stýrði stjórnmálabaráttu
landsmanna í gegnum bréfaskriftir, ekki bara til Isfirðinga og Vestfirðinga,
heldur við bandamenn um allt land. Sendibréfin voru sími og tölvupóstur
þeirra tíma. Gegnum bréfaskipti hélt Jón Sigurðsson lifandi sambandi við
stuðningsmenn sína á Vestfjörðum.
I því mikla bréfasafni Jóns Sigurðssonar sem varðveitt er, er að finna
um eitt þúsund bréf frá mönnum í Vestfirðingafjórðungi, frá Borgarfirði til
Hrútafjarðar, frá rúmlega 130 bréfriturum.12 Telja má víst að Jón hafi skrifað
þessum sömu mönnum jafn mörg eða fleiri bréf á móti, en af þeim eru aðeins
þekkt um þrír tugir bréfa. Segir það sína sögu um varðveislu sendibréfa frá
þessum tíma.
Af 130 bréfavinum Jóns af Vesturlandi og Vestfjörðum, var drjúgur hluti
búsettur við Breiðafjörð, þar sem andleg vakning var mikil fyrir og um miðja
]9. öld. Nokkrir bréfritarar eru þekktir úr Strandasýslu og í kjördæmi Jóns í
Isafjarðarsýslu er vitað um 47 menn sem skrifuðu Jóni. í þeim hópi eru bæði
lærðir og leikir; sýslumenn, prestar og læknir, kaupmenn, verslunarmenn og
útvegsbændur, bæði gildir og grannir. Þannig hélt þingmaðurinn Jón uppi
sambandi við kjósendur sína og aðra, fékk fréttir úr héraði, lagði á pólitísk
ráð, hvatti stuðningsmenn sína áfram og leitaði nýrra stuðningsmanna, gegn-