Andvari - 01.01.2011, Page 83

andvari
MYNDIN AFJÓNI FORSETA
81
°rðið á íslandi. Þá var frjáls verslun á íslandi blátt áfram frelsi fslands. ...
Frjáls verslun á íslandi árið 1955 er frjálst okur. Hún er frelsi hinna fáu til að
okra á fjöldanum. ... Alþýða íslands hefur í dag öðrum störfum að sinna en
klappa frjálsri verslun lof í lófa.“5
Eiríkur Briem, fyrsti ævisöguritari Jóns, lýsir skoðunum Jóns á verzlunar-
málunum svo:
„Jón sýndi glöggt fram á það af sögu landsins, að verzlunin hafi jafnan
verið hið mesta nauðsynjamál þess, og að svo hafi mátt heita, að komið hafi
verið við lífæð allrar velmegunar í landinu, í hvert skipti sem nokkur bönd
hafi verið lögð á hana; jafnframt skýrði hann frá skoðunum hinna yngri hag-
fræðinga um eðli frjálsrar verzlunar ... og hélt því fram, að nauðsyn bæri til
að losa öll bönd af verzluninni, svo að hún yrði landsmönnum sem arðmest;
fylgdi hann máli þessu af miklu kappi, en það mætti, sem vænta mátti, mikilli
mótspyrnu ...“.6
Eitt dæmi enn má nefna um dvínandi áhrif Jóns forseta eftir fráfall hans.
Jón gætti þess ævinlega að koma vel og virðulega fram við andstæðinga sína
jafnt og samherja. Hann var málefnalegur og rökfastur fram í fingurgóma.
Hann hældi samherjum sínum og þagði í versta falli um andstæðingana.
Hann skrifaði nær aldrei skammargreinar og þá aðeins í sjálfsvörn, væri að
honum ráðizt svo sem stundum gerðist. „Var það þá eigi fyrir ístöðulitla menn
að mæla í móti honum“, segir Eiríkur Briem.7 Jón brýndi samherja sína til
dáða með þrotlausum bréfasendingum frá Kaupmannahöfn heim til íslands
aiJk allra ritgerðanna í Nýjum félagsritum og annarra ritverka. Andstæðinga
eignaðist hann ekki marga, slíkir voru yfirburðir hans á vettvangi stjórnmál-
anna, en þó nokkra, sem stóðu uppi í hárinu á honum. Einn þeirra var Grímur
Thomsen skáld, sem var lengi embættismaður í dönsku utanríkisþjónustunni
°g konungkjörinn þingmaður um skeið. Grímur starfaði með Jóni að útgáfu
Nýrra félagsrita framan af, hann var níu árum yngri en Jón, en snerist síðan
allur á band með Dönum gegn Jóni og samherjum hans og flæktist fyrir Jóni
a ýmsa lund, jafnvel út yfir gröf og dauða. Maður nokkur gaf sig á tal við
Grím við útför Jóns og Ingibjargar og sagðist ekki hafa átt von á að sjá Grím
þar. „Ég vildi sjá hann grafinn“, svaraði Grímur að bragði. Grímur Thomsen
rnun hafa verið eini maðurinn, sem ekki var svartklæddur við útförina, og
varð séra Matthíasi Jochumssyni þá að orði: „Grímur fylgdi á gráum kufli
§amla Jóni, hreysiköttur konungsljóni.“ Grímur stóð í vegi fyrir því, að
Islendingar reistu styttu af Jóni Sigurðssyni strax að honum látnum, þegar
Hrynjólfur Bergslien, einn helzti myndhöggvari Noregs, stóð íslendingum til
boða. Líkneskið reis löngu síðar, og þá var Einar Jónsson fenginn til að vinna
verkið, eins og áður sagði.
Annar andstæðingur Jóns var séra Arnljótur Ólafsson, sem sat alllengi á
Alþingi ásamt Jóni, og lagðist gegn röksemdum Jóns í stjórnskipunardeilunni