Andvari

Årgang

Andvari - 01.01.2011, Side 104

Andvari - 01.01.2011, Side 104
102 BIRGIR HERMANNSSON ANDVARI bók danska fræðimannsins J. E. Larsens um stöðu íslands í ríkinu. Pólitískar deilur eru hér háðar á leikvelli akademískrar umfjöllunar þar sem gömul skjöl og heimildir eru reiddar fram líkt og í réttarsal máli Jóns til stuðnings. Tungumál Jóns hefur því fræðilegt yfirbragð, kennivald fræðimannsins og málafylgja stjórnmálamannsins fara hér saman. III Frá því að konungur afsalaði sér einveldi og fram að þjóðfundinum 1851 voru allnokkur fundahöld og umræður um hina nýju stöðu sem upp var komin. Flest var það í anda Jóns Sigurðsonar og ljóst að íslendingar vildu frá konungi sama rétt og hann veitti öðrum þegnum sínum. Þetta var almennt rökstutt með vísun í fjarlægð og sérstöðu Islands og fornan rétt landsmanna. Sumarið 1849 prentaði Þjóðólfur „Samþykktir íslendinga við Hákon Hákonarson Noregskonung, árið 1262“ sem innlegg í umræðu landsmanna um framtíð sína. „Það er ekki ætlun vor“ segir í umfjöllun um samninginn, „að menn skuli beinlínis leggja hann til grundvallar fyrir sambandi voru við Danmörku framvegis, en hann getur þó leiðbeint hugsunum manna í ýmsu.“18 Prentun samþykktarinnar er þó tímanna tákn: gamlir sáttmálar verða æ mikilvægari í vopnabúri sjálfstæðisbaráttunnar 0£ umfjöllun um þá verður að föstum lið í umræðum um sambandið við Dani. I „ávarpi til íslendinga frá hinum almenna fundi að Öxará“ sem haldinn var í ágúst 1850 kemur fram að „byggja þurfi stjórnarreglur íslands á þessu:“ a. Eptir hinum forna sáttmála milli feðra vorra og Noregskonungs er ísland þjóð sjer í lagi með fullu þjóðerni og þjóðréttinduin og frjálst sambandsland Danmerkur, en ekki partur úr henni, hvorki nýlenda nje unnið með herskildi. b. ísland er bæði of fjarlægt og of ólíkt Danmörku til þess, að geta átt þjóðstjórn saman við hana.19 Líkt og hjá Jóni blandast hér saman söguleg og hagnýt rök. ísland er frjálst sambandsland, en ekki nýlenda né innlimað í ríkið með hervaldi. Rök- semdafærslan er sérstök: samkvœmt fornum sáttmála er ísland sérstök þjóð og frjálst sambandsland. Með því að nota sáttmálann til að skilgreina ísland með þessum hætti er lagður grundvöllur að réttarstöðu eftir að einveldi er afnumið. í nefndaráliti meirihlutans á þjóðfundinum 1851 koma sjónarmið Jóns mjög skýrt fram. Tónninn er sleginn með því að staðhæfa að „þjóðlíf [íslendinga] sé mest í sögunni, sé sögulíf.“20 Allur rökstuðningur fyrir réttindum landsins byggist því á sögulegri greiningu, einungis þannig fáist öruggur grundvöllur til að standa á:
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.