Andvari

Årgang

Andvari - 01.01.2011, Side 117

Andvari - 01.01.2011, Side 117
andvari JÓN SIGURÐSSON OG STJÓRNSKIPUN ÍSLANDS 115 Frá þjóðfundi til þjóðhátíðar Töluvert gekk á í samskiptum íslendinga og Dana næstu árin. Ekki var fall- ist á beiðni íslendinga um að þeir mættu velja sér fulltrúa á stjórnlagaþing Danmerkur og borið við tímaskorti. íslendingar áttu því auðveldara með að halda því til streitu að grundvallarlög Danmerkur giltu ekki fyrir ísland. Konungur stóð við fyrirheit sitt og á Alþingi 1849 var lagt fram „frumvarp til laga um kosningar til fulltrúasamkomu þeirrar, er ræða skyldi stjórnskipunar- lega stöðu íslands í ríkinu“. Alþingi afgreiddi málið og var gengið til kosninga árið eftir en þjóðfundurinn kom ekki saman fyrr en 5. júlí 1851. Stjórnin lagði fyrir fundinn frumvarp um stöðu íslands í ríkinu og skyldu grundvallarlög Danmerkur gilda á íslandi. Frumvarpið fór til nefndar þar sem meirihlutinn undir forystu Jóns Sigurðssonar skilaði greinargóðu áliti þar sem því var haldið fram að samband íslands og Danmerkur væri aðeins og hefði alltaf verið konungssamband og konungur gæti því ekki án samþykkis íslendinga komið þeim á forræði danska ríkisþingsins. Tilgangur frumvarpsins virtist augljóslega sá að innlima ísland að fullu í Danaveldi. Á næstu árum samþykkti Alþingi hvað eftir annað bænarskrár í stjórnar- bótamálinu þar sem óskir íslendinga um aukin þjóð- og frelsisréttindi voru ítrekaðar. Danska stjórnin sinnti þessu í engu fyrr en árið 1867 að hún lagði fyrir Alþingi frumvarp til stjórnskipunarlaga fyrir ísland og aftur árið 1869. Alþingi samþykkti fyrra frumvarpið en gerði á því allnokkrar breytingar sem stjórnin sætti sig ekki við. Seinna frumvarpinu hafnaði Alþingi og bað um að fá fyrra frumvarpið til samþykktar. Danska ríkisþingið greip til sinna ráða og 2. janúar 1871 staðfesti konungur lög um stjórnskipunarlega stöðu íslands í ríkinu. Samkvæmt lögum þessum, sem oftast hafa verið nefnd stöðulögin, var Island óaðskiljanlegur hluti Danmerkur. Seinna sama ár lét konungur leggja stjórnarskrárfumvarp fyrir Alþingi sem hafnaði því. Árið 1873 samþykkti Alþingi frumvarp að stjórnarskrá handa Islandi og bað konung að staðfesta. Til vara sendi Alþingi tvær tillögur. Sú fyrri var svohljóðandi: „Að ef konungi þóknist ekki að staðfesta stjórnarskrárfrumvarp alþingis, setji hann að ári stjórnarskrá, er veiti alþingi fullt lögsetningarvald °g fjárforræði og að öðru leyti sé löguð eftir frumvarpinu, svo sem framast má verða.“ Nefndin setur þó þau skilyrði: 1. „Að stjórnarskrá þessi ákveði, að sérstakur ráðgjafi skuli skipaður fyrir fslandsmál, sem hafi ábyrgð á stjórnarstörfum sínum fyrir alþingi". 2. „Að engin gjöld eða álögur verði lagðar á Island til sameiginlegra mála án samþykkis alþingis". 3. „Að endurskoðuð stjórnarskrá, byggða á óskertum landsréttindum íslendinga, verði lögð fyrir hið fjórða þing, sem haldið verður, eftir að stjórnarskráin öðlast gildi“.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.