Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1945, Síða 25

J. MAGNÚS BJARNASON
3
honum. Heimili þeirra Magnúsar og
Guðrúnar, konu hans, var eins og
gróður-ey, á eyðimörk. Þar var ætíð
bjart og friðsælt, þó sandrok heimsku
og harms blindaði sjónir manna, um
heim allan. Og þegar gestirnir
kvöddu, höfðu þeir hvílst svo, að
næsti áfanginn varð ljúfari og léttari,
en leiðin að baki.
Ekki er það ætlun mín, með þess-
um línum, að gera nokkurt heildar-
yfirlit af ævi Magnúsar eða skáld-
verkum hans. Til þess eru engar
heimildir handbærar; og jafnvel dag-
bók hans er mér ókunn, nema hvað
hann las mér einstöku málsgreinar
úr henni. Enda var það persóna hans
°g dagleg framkoma, sem hreif mig
meir en nokkuð það sem hann ritaði.
Verð eg því að láta mér nægja, að
segja frá fáeinum hversdagslegum
atvikum, sem vöktu og efldu ást mína
og virðingu fyrir þessum einkenni-
lega manni. Og gerðu fleiri slíkt hið
sania, mundi fyrst fást samsteypt
mynd af honum.
Seint um haustið 1894, sá eg hann i
fyrsta sinn. Við vorum nýflutt að
Geysi, en svo hafði heimilisréttar-
land föður míns verið nefnt, áður en
við settumst þar að. Eg átti eitt-
hvert erindi við frænku mína, sem þá
hjó á Brekku, næsta “landi” norðan
við Geysi. Magnús var þar gestkom-
andi. “Þetta er nú kennarinn þinn”,
sagði frænka mín. Hann heilsaði
mér vingjarnlega og tók mig strax
lali, sem alt gekk út á, að grenslast
eftir hvað mikið eg kynni til bókar-
innar. Og þegar eg sagðist hafa lært
öfuga þríliðu og hefði fengið tilsögn
í ensku, virtist mér glaðna yfir hon-
um. En hvaða gleðiefni bóklærdómur
minn, emigrantastráks í vaðsmálsföt-
um, var hálærðum skólakennara í
Ameríku, var mér hulin gáta; og eins
hitt, að hann ávarpaði mig með nafni,
og kunni nöfn og önnur deili á for-
eldrum mínum og systkinum. Á heim-
ili okkar, hafði ekkert verið útgert
um skólagöngu okkar systkinanna.
En þessi ókunni maður virtist þegar
hafa skipulagt námsferil okkar. Eg
færi í skólann, ekki sem byrjandi,
heldur til framhaldsnáms, og mundi
ekki líða á löngu, að eg settist í bekk
með jafnöldrum mínum. í svipinn
mun eg varla hafa orðið mér þess vís,
hversu þetta samtal hresti mig og
örvaði; en á heimleiðinni var eg létt-
ari í lund og spori en nokkru sinni
áður í þá fjóra mánuði, sem eg hafði
dvalið í þessu landi. Þegar heim
kom, og eg sagði fréttirnar, var eg
spurður spjörunum úr: Hvernig er
þessi kennari? Er hann stór maður?
Er hann fínn? Hvað gamall heldurðu
hann sé? — En þó eg væri álitinn
vel í meðallagi athugull, fann eg
engin svör við þessum spurningum.
Þó mér fyndist persónan standa mér
ljóslifandi fyrir hugskotssjónum, var
mér ómögulegt að lýsa ytra útliti
kennarans. Og mér er nær að halda,
að honum verði aldrei lýst svo, að
þeir sem kyntust honum geri sig á-
nægða með lýsinguna. — Hann var
meir en meðal maður á hæð, beinvax-
inn og bar höfuðið hátt. Liðlegur í
hreyfingum og léttur í spori. And-
litið stórskorið, en svaraði sér vel, og
var alt í senn: ásjóna víkingsins,
höfðingjans, gáfumannsins og barns-
ins. — Jafnvel ljósmyndavélin gerði
honum aldrei skil — fremur en læk
eða leiti í heimahögum, þegar sólin
skín. . . . Okkur furðaði á því, að
vandalaus maður vissi deili á okkur,