Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1945, Blaðsíða 114

92
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
voru það gömlu meistararnir, sem
hann hafði lesið um, er vöktu mestu
forvitni hans. Málverka sýningin var
svo vel skipulögð, að auðvelt var fyrir
hann að byrja á því að skoða elstu
myndirnar og halda svo áfram niður
aldirnar. Frá fyrri hluta miðaldanna
voru helgimyndirnar yfirgnæfandi,
fjöldi af altaristöflum, altarisbrík-
um og þilspjöld úr ýmiskonar kirkju
skrúði. Snildarleg vandvirkni og ná-
kvæmni í öllum smáatriðum var al-
staðar auðsæ, en allflestar þessar
myndir báru þann blæ yfir sér, að
dýrðlinga og píslarvotta trúarstefna
kaþólsku kirkjunnar hafði mótað
huga þessara fornu listamanna.
Arnold fann til þess að hann var
staddur í framandi heimi. Hann átti
ekkert samfélag með helgum mönn-
um og dýrðlingum. Þó var hann hrif-
in af Jóhannesi skírara, málverki eft-
ir Paolo, á fornu spjaldi úr skírnar-
kapellu hurð. Jóhannes var á fleygi
ferð úti á eyðimörkinni, fallegur
maður, auðsjáanlega skap í honum.
Málarinn hafði ekki gleymt rödd
hrópandans, en hún hefir aldrei verið
vinsæl. Jóhannes tapaði lífinu vegna
þess að sú rödd lét illa í eyrum þeirra
er völdin höfðu. Arnold hafði af og
til tapað lifibrauði sínu af svipuðum
ástæðum.
Af öllum madonnu-málverkunum,
er hann gaf sér tíma til að skoða,
fanst honum myndin eftir Botticelli
aðdáanlegust. Móðirin var svo fögur
og eðlileg og vafði barnið svo ástúð-
lega að sér. En hvaða vit hafði hann á
því að dæma um madonnur? Allir
heilagir menn og dýrðlingar voru
skilningi hans ofvaxnir. Hann yfir-
gaf þá alveg og svipaðist um eftir
fólki, sem ekki var krýnt geislabaug.
Það hefir verið fjölmennast á öllum
öldum, og myndunum af því hafði
hann nú gaman af að kynnast.
En hér var úr svo miklu að velja
af meistaraverkum þeirra manna, sem
hófu málaralistina í æðra veldi. Arn-
old gaf aðeins þeim myndum gætur,
er vöktu mesta athygli hans. Frá
listrænu sjónarmiði hafði hann ekk-
ert vit á að dæma um þær, en sumar
þessar myndir virtust elta hann með
augunum, og voru svo lifandi í bragði
að hann átti von á því að þær gengju
fram úr umgjörðunum og byrjuðu að
tala á útlendum tungum með fyrri
alda málhreim og látbragði. Aðrar
voru hljóðar og fjarlægar, út af fyrir
sig í þjálfuðum fastskorðuðum innra
heimi. Málararnir höfðu skráð skap-
einkennin skýru letri. Þarna voru
sýndar mannlegar kendir á ýmsum
stigum. Mörgu af þessu fólki var
hann í raun og veru vel kunnugur;
hann hafði mætt því hér og þar búnU
samkvæmt tísku 20. aldarinnar.
Arnold leit á úrið sitt, tíminn var
að fljúga út úr höndunum á honum-
Hann hætti við að skrifa nokkuð um
listasafnið, ætlaði aðeins að benda
mönnum á, hverjum væri tækifæri að
kynnast þar. Hann leit í kring, eins
og til að kveðja þessa kunningj3
sína, en þá kom hann alt í einu auga
á mynd, sem hann hafði ekki gáð a^
fyr. Tilsýndar virtist hún bera af
myndunum sem voru umhverfis hann-
Hver var þessi tígulegi maður, er
stóð þarna látlaus og alvarlegur 3
fornum búningi? Hann studdi henú'
inni á brjóstlíkan og horfði hugsanú1
fram í salinn. Það var eins og myná'
in talaði til hans, togaði hann til sin*