Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1945, Side 30

8
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
sjálfsagt að eg yrði sér samferða —
gat hann þess, að nefndin hefði falið
sér á hendur, að koma með trúverð-
ugan ungling, til að “aðstoða við
hliðið”. — Hvernig hann rataði til
okkar gegn um kargaskóginn, er mér
enn hulin gáta; en veit það eitt, hann
viltist aldrei af vegi kærleikans.
Þegar eg lít til baka yfir árin sem
Magnús bjó á Arnheiðarstöðum,
undrar mig hversu honum vanst tími
til ritstarfa; því þó búið tefði hann
ekki til muna, átti hann í mörg horn
að líta. Fótgangandi ferðaðist hann,
ekki einungis um nágrennið, heldur
oft og langleiðis um alla nýlenduna.
Áhugi hans fyrir framhaldsnámi
nemenda sinna og annara ungmenna,
sem kyntust honum, kostaði hann
margt sporið. Eina fjárvon fátækra
nemenda þá, eins og um langt skeið
síðar, var að komast að kenslu við
sveitaskóla; og varð Magnús oftast
að tryggja okkur stöðuna og útvega
kennara-leyfi hjá mentamáladeild-
inni. Til dæmis, hafði eg ekki fyrr
“útskrifast” úr skóla hans, en hann
fór á stúfana, til að ná í embætti fyrir
þennan nýja kandidat sinn. Að ganga
tuttugu mílur, til að sannfæra skóla-
ráðsmenn úti á enda nýlendunnar,
um að þessi eða hinn skjólstæðingur
hans væri afburða gáfaður og fædd-
ur kennari, var ekki nema sjálfsagt.
Og þó eg ætti bágt með að efast um
dómgreind hans, fann eg brátt að eg
var ekki verkinu vaxinn. En hvorí
sem hann skorti dómgreind eða sam-
viskusemi í þessum efnum, þegar
óskabörn hans áttu í hlut, hafa þau að
líkindum ekki gefið honum það að
sök.
Á þessum árum voru sveitaskólar
opnir lengst sex mánuði ársins. —
Hæsta kaup var þrjátíu dollarar um
mánuðinn, og þó þau Magnús og
Guðrún hefðu við allan sparnað og
reglusemi, hrukku ekki launin, nema
hann væri sér út um kenslu víðar en
við Geysis-skólann. Stundum kendi
hann á Hnausum, part úr árinu, og
gekk oft daglega að heiman og heim
— sjö mílur.
Haustið 1895 kendi hann í Mikley.
Eg var þá vikadrengur á heimili
hans, og er því kunnugt um, að hann
gekk heim eftir skóla á föstudögum,
og til baka seinni part sunnudags.
Mun sú vegalengd nema f jörutíu míl-
um. Auk þess varð hann að vera sér
út um ferju yfir sundið milli eyjar
og lands.
Um þessar mundir þjónaði séra
Oddur Gíslason söfnuði í Mikley, og
slóst hann stundum í förina með
Magnúsi; og gerðust þeir góðir vin-
ir. Mun prestur hafa sagt Magnúsi
frá ýmsu, sem á daga hans hafði drif-
ið; en síðan sagði Magnús okkur
Guðrúnu, og við frásögn hans, varð
klerkurinn að víkingi og sægarpi, í
huga mínum. Hann hafði ekki mikið
orð á sér, sem kennimaður, og ekki
hafði hann flutt annað með sér frá
ættjörðinni, en álitlegan barna-hóp
og nafnbótina, “grútar-Oddur”. En
hana hlaut hann fyrir að verða einn
fyrstur manna til að nota olíu eða
lýsi til að lægja stórsjóa. — Eins og
oftar, munu ummæli Magnúsar hafa
reynst okkur Oddi mun hollari en
almannarómur.
Frá þessum árum, man eg ekki eftir
neinum skemtisamkomum í Geysis-
bygð, sem Magnús var ekki beinlínis
eða óbeinlínis höfundur að. Auk
jólasamkomu, í sambandi við skólann,
stofnaði hann til leiksýninga, einnar