Sagnir - 01.06.1993, Blaðsíða 30

Þuríðar Jónsdóttur. Uni haustið 1656
sendi séra Jón mann á fund Þorleifs
Kortssonar norður í Hrútafjörð og beidd-
ist þess að hann rannsakaði málið. Hann
lét ennfremur bera Magnúsi Magnússyni
orð en svo virðist sem hvorugum þeirra
hafi þótt rnálið svaravert íýrr en þrýst var
á þá af öðrum embættismönnum.55
beir Magnús sýslumaður og Gísli,
fúlltrúi borlcifs boðuðu nú til þings að
Eyri en tepptust að Holti í Onundarfirði
ásamt Þuríði sakbomingi svo að ekkert
varð af þinghaldi fram til vors, Jóni
þumlungi til sárrar gremju. Á vorþingi
hundsuðu sýslumennimir beiðni Jóns um
að taka málið fyrir þrátt fyrir að flestir
sveitamienn óskuðu þess bréflega.56
Vildu þeir Gísli og Magnús nú taka upp
þráðinn en ekkert varð af því þar sem
prestur bannaði allt þinghald á Eyri og
illa gekk að fa menn í dóm.57
Jón þumlungur tók þá til þess ráðs að
leita á náðir Alþingis sumarið 1657 en tal-
aði að því er virðist fyrir daufbm eyrum.
Þó skipaði lögrétta svo fýrir að sýslu-
mönnum væri skylt að taka málið fastari
tökum.5* Samt sem áður neitaði Magnús
sýslumaður að þinga í málinu það sumarið.
Eftir þráfaldar beiðnir Jóns þumlungs
kallaði Magnús sýslumaður loks Þorleif
Kortsson til að rétta í málinu en hann
sagði pass og því fór málið til Alþingis
sem dæmdi Þuríði til tylftareiðs í héraði.59
Þuríður sór eiðinn fýrir þeim Magnúsi og
Gísla á Mosvöllum í Onundarfirði 1658.
Séra Jón kærði dóminn til Alþingis árið
eftir en fékk honum að engu breytt."1
Við fýrstu sýn virðist kannski hæpið að
eigna Þorleifi Kortssyni stóran hlut í
máli Þuríðar Jónsdóttur. En hafa ber í
huga að þrátt fýrir að lögsagnari Þorleifs,
Gísli Jónsson, fjalli að mestu um máhð
fýrir hans hönd þá er ljóst að Þorleifur
hefúr alla tið haft fulla vitneskju um
framgang málsins. Áhugaleysi Þorleifs
kemur berlegast í ljós þegar hann virðir
að engu áskoranir Jóns þumlungs um að
taka upp máhð. Ennfremur rná benda á
að Þorleifhr virðir að vettugi allar ábend-
ingar Alþingis um að taka máhð fastari
tökum. Eins og áður kom fram fékk
Þorleifur öll málsgögn send frá Magnúsi
sýslumanni. Þar hefhr hann fengið aha
málavexti og þar á meðal ásakanir á
hendur Þuríði um klæðaskipti við djöful-
inn og fleira en samt sér hann ekki
ástæðu til þess að beita sér fýrir sakfell-
ingu eða jámingu Þuríðar.
Galdra-manga
Mál Þuríðar Jónsdóttur er á margan
hátt lýsandi dæmi um vantrú Þorleifs
Kortssonar á galdrahæfileikum íslenskra
kvenna. Þó kemur vantrú
Þorleifs enn skýrar fram ef
htið er á mál Margrétar Þórð-
ardóttur eða Galdra-Möngu.
Margrét þessi var borin
galdri í Strandasýslu árið
1655 en strauk úr sýslunni.
Þorleifur lét lýsa eftir henni
á Alþingi árið 1656.61 Svo
virðist sem síðan hafi ekkert
gerst fram til ársins 1659 er
Margréti var dæmdur tylftar-
eiður í héraði. Ári seinna
kemur máhð til Alþingis sem
breytti í engu dómnum.“
Heima í héraði fell Margrét á
eiðnum en samt sem áður vís-
aði Þorleifhr máli hennar til
Alþingis á þeim forsendum
að fimm eiðamenn sóru ekki.
Málið kom enn fýrir Alþingi
1661 en var dæmt aftur
heirn í hérað og skyldi nú
sveija á ný.“ 1 héraði fell
Margrét enn á eiðnum með
sex á móti og fimrn með.
Enn var málinu skotið til Alþingis. Þar
dæmdi Þorleifur Kortsson, þá nýskipaður
lögmaður, að Margrét skyldi enn fa kost á
að vinna tylftareið þar sem lif hennar lá
við.“ Margrét kom loks fram eiðnum og
var fijáls ferða sinna.
Af framgöngu Þorleifs Kortssonar i
undangengnum kvennamálum er fátt
sem bendir til þess að honum hafi verið
umhugað að koma galdrakonum á báhð.
Þorleifur hefur mál Margrétar alfarið á
sinni könnu, fýrst sem sýslumaður og síð-
an sem lögmaður. Oll málsmeðferð Þor-
leifs bendir til þess aö hann hafi alls ekki
trúað á sekt Margrétar. Mjög langur tími
leið frá því að Margrét var borin galdri og
til þess að hún var dæmd og þar fýrir
utan vísar Þorleifur máhnu frá sér til Al-
þingis. Og á endanum dærnir Þorleifur
Margréti tylftareið á þeim forsendum að
hf hennar hggi við þrátt fýrir að hún hafi
í tvígang fallið á eiði í héraði og þess utan
strokið úr sýslu sem er áhugavert í ljósi
þess hversu hart var tekið á stroki Þórar-
ins Halldórssonar sem sagt er frá hér að
framan.
Af þeim fjórum kvennamálum sem
rakin eru hér á undan niá ætla að Þor-
leifur hafi einfaldlega ekki trúað á galdra-
mátt íslenskra kvenna. Þó er vert að
benda á að þessi kvennamál áttu það sam-
eiginlegt nteð flestum þeirn málum sem
28 SAGNIK