Sagnir - 01.06.1993, Page 31

Þorleifur vísaði frá sér til Alþingis að játn-
ing sakbornings lá aldrei fyrir. Aftur á
móti lá játning fyrir í máli Þuríðar þeirrar
sem Þorleifur lét brenna fyrir að hrella
Selárdalsfólkið.
Sannleikur og sleggjudómar
Hér að framan var drepið á skrif
nokkurra valinkunnra fræðimanna um
Þorleif Kortsson og birt nokkur sýnis-
horn af ályktunum þeirra um störf hans.
Hér fljótum vér eplin ... segir ein-
hversstaðar. Var Þorleifur Kortsson litil-
mótlegur og lítt lærður brennuvargur,
illa haldinn af refsigleði, smitvaldur og
pestarbrunnur ? Kann að vera að Þorleif-
ur hafi verið lítilmódegur en að ætla hann
lítt lærðan er hæpinn málflutningur. Að
vísu var hann menntaður iðnarmaður en
ekki í lögum. En á 17. öld viðgekkst það
að sýslumenn fengju sér lögsagnara til
þess að fára með sin mál og má æda að til
þess hafi verið valdir menn sem eitthvað
kunnu fyrir sér i lögum. Þorleifur
Kortsson hóf einmitt embættisferil sinn
sem lögsagnari hjá Guðmundi Hákonar-
syni sýslumanni sem þótti „maður vel
lærður á þeirra tíma vísu ... Fór rnikið orð
af vitsmunum Guðmundar og lögvísi og
má telja fullvíst, að Þorleifur hafi fengið
góða ffæðslu í lögum og öðmm hagnýtum
ffæðum undir handaijaðri hans.”í5
Af málum þeim sem rakin em hér að
framan bendir fatt til þess að Þorleifur
hafi verið haldinn refsiglcði eða verið
brennuvargur, fremur hið gagnstæða.
Málavextir í máli Galdra-Möngu sem
Sigríður Þorgrímsdóttur telur einkenna
vinnubrögð Þorleifs, em athugunarverð.
Virðist mega álíta að Þorleifur Kortsson
hafi einmitt ekki reynt að koma Margréti
a bálið, heldur þvert á móti gert allt sem
í hans valdi stóð til að koma i veg fyrir
það, samanber þegar hann leyfir henni að
sverja eið eftir að hún er tvífallin á slík-
um.
Málflutningur Siglaugs Brynleifsson-
ar um Þorleif er á margan hátt athyglis-
verður. Af því hvemig Þorleifúr tók á
galdramálum er hæpið að tala um að hann
hafi gengið manna lengst i galdraofsókn-
um. Ef svo hefði verið mætti ætla að hann
hefði sýnt málunum meiri áhuga en ekki
visað þeim ffá sér aftur og aftur eða ein-
faldlega neitað allri þátttöku líkt og í
by'jun mála Kirkjubólsfeðga, Þuriðar
Jónsdóttur og fleiri, eða krafist þess að
Galdra-Manga fengi að sveija í þriðja sinn
eftir að hún var tvífallin á eiði.
Nokkmm sinnum virðist Siglaugur
beinlínis fára með mjög hæpnar fullyrð-
ingar. Þó svo að Þorleifur Kortsson hafi
auðgast vel sem sýslumaður virðist út i
hött að ætla þann auð vera sprottinn af
sakeyri úr galdramálum þar sem sak-
bomingar í þess lags málum vom í nær
öllum tilfellum fatækir leiguliðar og fólk
úr lægstu stéttum þjóðfelagsins. Dæmi
um „ákafan þrýsting” Þorleifs Kortsson-
ar á Magnús sýslumann Magnússon í
máli Kirkjubólsfeðga finnast hvergi.
Þvert á móti mætti segja að áhugi Þor-
leifs hafi verið næsta lítill og sést ef til vill
best á því að Þorleifur kemur alls ekkert
nálægt málinu fyrr en því er nánast lok-
ið, þ.e. eftir að þeir Kirkjubólsfeðgar vom
fallnir á eiðnum.
Að skrifiim ýmissa ffæðimanna má sjá
að Þorleifúr Kortsson hefúr lengi legið ó-
bættur hjá garði. Rangfærslur og oftúlk-
anir virðast einkenna skrif margra þessara
manna sem láta gildismat líðandi stundar
hlaupa með sig í gönur og hjakka jafn-
framt í sama farinu og fyrirrennarar
þeirra. Þar er sannað mál að Þorleifúr
Kortsson lét brenna fólk fyrir galdra. En
það er ekki þar ineð sagt að hann hafi ver-
ið forfallinn galdraofsóknamaður sem
vegna „bæklunar” sinnar og hugsanlegs
málheltis gerði allt sem í hans valdi stóð
til að koma sem flestum á bálið. Heimild-
ir um manninn sjálfan eru af skornum
skammti en vitnisburðir um framgöngu
hans í galdramálum virðast sýna svo ekki
verður um villst að hann hafi einmitt ekki
lagt sig neitt sérstaklega eftir því að
brenna fólk.
Þáttur Þorleifs Kortssonar í
íslenskum galdramálum hefúr verið
SAGNIR 29