Sagnir - 01.06.1993, Side 55

Sagnir - 01.06.1993, Side 55
Þorleifsson, sem hvor um sig hafði viður- nefhið ríki. I Reykhólaför snerist gæfu- hjól þeirra, veldi Guðmundar leið undir lok og hinn mikh auður sem hann hafði sankað að sér um ævina skrapp úr höndum hans. Enginn veit hver ævilok Guðmundar urðu og i rauninni skipta þau ekki máli. Efrir árið 1446 lýkur hlut- verki hans á leiksviði Islandssögunnar og áhorfendur geta látið sér standa á sama um hvað varð um leikarann. Þessi fundur markaði einnig tímamót fyrir Bjöm; ffægðarsól hans var að rísa og næstu árin er enginn valdameiri á Islandi en hann. Völdin gat hann þakkað tiyggð sinni við kónginn og peningunum sem hann náði af Guðmundi rika. Þó að ísland væri ekki sjálfstætt ríki á þessum tíma, einungis lítill og ómerki- legur hlutí af hinu mikla Norðurlanda- veldi, er ekki þar með sagt að íslenskir höfðingjar hafi verið þrælar hinna útlendu valdsherra. Þeir vom þvert á móti mjög sjálfstæðir og i rauninni stjómuðu þeir íslandi en ekki kóngur- inn. Togstreitan milli Englendinga og Dana um landið var vatn á myllu þeirra. Þeir gátu teflt útlendum hirðstjóram og verslunannönnum hveijum gegn öðmm og fleytt tjómann af öllu saman. Að lokum kom þó að því að þeir þurftu að velja. Það val skipti sköpum fyrir þá höfðingja sem mættust á Reykhólum 1445, Guðmundur veðjaði á Englendinga en þeir Einar og Bjöm á kónginn. Valið varð Guðmundi örlagaríkt; í þvi lá ógæfa hans. Hann glataði auði og völdum og hrökklaðist úr landi, hugsanlega lauk hann ævi sinni á Englandi, allslaus maður og bugaður. Val Bjöms mótaði ekki síður hans líf. Hann bar höflið og herðar yfir aðra menn á Islandi næstu 20 árin. Það sem að lokum varð honum að fjörtjóni var baráttan við Englendinga og tryggð hans við kónginn. Dauðdagi Bjöms hæfði svo sannarlega því lífi sem hann lifði. Fundurinn á Reykhólum markaði ekki einungis tímamót í ævi þeirra sent þar áttust við. Hann markar einnig þátta- skil í sögu hinnar íslensku þjóðar. Nú á dögum dettur engum i hug að örlög þjóðarinnar ráðist í Austur-Barðastrandar- sýslu. En þar, árið 1445, sýndi hið danska miðstjórnarvald klæmar i fýrsta sinn á Islandi. Gagnsókn konungsvaldsins var hafin, í baráttunni við Englendinga urn yfirráðin yfir eyjunni okkar. Þeirri baráttu lauk með því að konungur endur- heimti völd sín hér á landi en hann lét ekki þar við sitja. Næstu aldimar heldur sama þróun áfram, konungur eflir stöðugt völd sín og að lokum var Island í raun orðið að nýlendu Dana. Hvað hefði gerst ef sú þróun sem áttí sér stað á fjórða áratug fimmtándu aldar hefði haldið áffam. Hefði Island þá orðið enskt land? Hver veit hvað hefði gerst ef ekki hefði verið srigið á hemlana og breytt um stefnu. En um stefnu var breytt. Þess vegna fekk Guðmundur Arason hirðstjór- ann í heimsókn á því herrans ári 1445. Tilvísanir 1 Þorsteinn Jósepsson, Steindór Steindórsson og Páll Líndal: Latidið þitt Island. 3. bindi 1-r. Rv. 1982, 194. 2 Diplomatarium Islandicwn. fslenzkt fombréfasafn, setn Itefir itttti að Italda bréf oggjöm- inga, dótna og tnáldaga, og aðrar skrár, er snerta Islattd eða íslenzka tnentt. IV. 1265- 1449. Kh. 1897, 684. 3 Bjöm Þorsteinsson og Sigurður Líndal: „Lögfesting konungsvalds”. Saga íslands III. Rv. 1978, 79. 4 Bjöm Þorsteinsson og Guðrún Asa Grímsdóttir: „Enska öldin”. Með viðaukum eftir Sigurð Líndal. Saga íslands V. Rv. 1990, 11. 5 Þorkell Jóhannesson: Lýðir og lattdsltagir. Fyrra bindi. Rv. 1965, 33-35. 6 Magnús Már Lámsson: „Á höfuðbólum landsins”. Saga IX 1971, 43-45. 7 Arnór Siguijónsson: Vestftrðingasaga 1390-1540. Rv. 1975, 53-57. 8 D.I. IV, 312. 9 Amór Siguijónsson: Vestfirðingasaga, 36-39. 10 Amór Siguijónsson: Vestfirðingasaga, 60-64. 11 Annales Islandici. Posteriomm Sæculomm. Attnálar 1400-1800. Fyrsta bindi. Rv. 1922-1927, 25. 12 D. I. IV, 682-683. 13 D. I. IV, 683-694. H Amór Siguijónsson: Vestfirðingasaga, 74-77. 15 Bjöm Þorsteinsson og Guðrún Ása Grímsdóttir: Enska öldin, 69-70. 16 Bjöm Þorsteinsson og Guðrún Ása Grímsdóttir: Enska öldin, 31-32. l^ Bjöm Þorsteinsson og Guðrún Ása Grímsdóttir: Enska öldin, 41-42. 18 Bjöm Þorsteinsson og Guðrún Ása Grímsdóttir: Enska öldin, 53,59-60. 19 Bjöm Þorsteinsson og Guðrún Ása Grímsdóttir: Enska öldin, 101. 20 Bjöm Þorsteinsson og Guðrún Ása Grímsdóttir: Enska öldin, 70. 21 Bjöm Þorsteinsson: A fontunt slóðunt og nýjum. Greinasafn geftð t'it í tilefni sextugs- afincelis Itöfundar 20. niars 1978. Rv. 1978, 103. 22 D. I. VI. 1245-1491. Rv. 1900-1904, 558. 23 D.I. VII. 1170-1505. Rv. 1903-1907, 7. 24 Amór Siguijónsson: Vestfirðingasaga, 109-110. 25 D.I. V. 1330-1476. Kh. og Rv. 1899-1902, 64. 26 Bergsteinn Jónsson og Bjöm Þorsteinsson: íslandssaga til okkar daga. Rv. 1991, 160. 27 Amór Siguijónsson: Vestfirðingasaga, 111-112. 28 D.I. IV, 529. 29 D.I. V, 8. 30 D.I. V, bls. 370-371. 31 D.I. XI. 1310-1550. Rv. 1915-1925, 13. 32 D.I. VIII. 1261-1521. Rv. 1906-1913, 140. 33 D.I. XI, 14. 34 D.I. V, 185-186. 35 Amór Sigurjónsson: Vestfirðingasaga, 129-130. 36 Bjöm Þorsteinsson: „Fall Bjöms Þorleifssonar á Rifi og afleiðingar þess”. Safn til sögu íslands og tslenzkra bókitiennta að fontu og nýju. Annar flokkur. Fyrsta bindi. Rv. 1953-1957, 473-474. 37 D.I.X. 1169-1542. Rv. 1911-1921,24. 38 Björn Þorsteinsson: Fall Björns Þorleifssonar á Rifi, 483. 39 D.I. XVI. 1415-1589. Rv. 1952-1972, 534-535. SAGNIR 53
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148

x

Sagnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.