Sagnir - 01.06.1993, Page 128

orðna að svartri og ljótri klessu í höndum
prentaranna. Það er lexía sem ég hefi
ekki gleymt.
Ég hef reyndar stundum hugsað um
það síðan, að sennilega hafi þessi vinna
verið eitt það hollasta veganesti sem ég
hafði er námsferlinum lauk. Engum þarf
því að koma á óvart er ég segi að mér
hafi síðan alltaf þótt pínulítið vænna um
Sagnir en önnur tímarit. Eftir að mér
barst í hendur 13. árg. blaðsins á síðast-
Hðnu ári virtist mér heldur ekkert að ótt-
ast; tímaritið er augljóslega í góðum
höndum og svei mér ef sagnfræðinemar
kunna ekki talsvert meira fyrir sér í út-
gáfumálum árið 1992 heldur en við gerð-
um árið 1984.
r
Utlit og tölvuhrekkir
Tímaritið Sagnir er að minni hyggju nteð
áferðarfallegri ritum hér á landi, brotið er
stórt og gefur ýmsa möguleika í mynda-
notkun, en myndefni er eitt lykilatriði í
slíkri útgáfli nú á tímum. Þá hefur
tölvutækni fleygt fjarskalega mikið fram
svo að útgefendumir geta nú t.d. leik-
andi létt „hellt“ texta umhverfis mynd-
imar, sem oft gefur síðunum skemmti-
legan svip.
Þess er ekki getið sérstaklega hver
annaðist umbrot blaðsins, einungis hver sá
um prentvinnu (það síðamefnda þarf ekki
endilega að taka yfir hið fyrmefnda). Eitt-
hvað segir mér þó að blaðið hafi verið brot-
ið um í einkatölvu, af einhveijum sem
ekki þekkti forritið sitt til hlitar. Þetta
má t.d. merkja af því að sumstaðar eru
„lækir og fossar" (þetta lærði ég einmitt
hjá Helga Þorlákssyni í útgáfunámskeið-
inu vorið 1984 og kann enn!!) unr sið-
umar, þ.e.a.s. að eyður myndast í línumar
þegar tölvan teygir á texta til að jafna
bakkant línanna. Annað lýti, en þó öllu
stærra, er skipting á milli lína. Umbrots-
maðurinn hefúr sem sé illu heilli eftirlátið
tölvunni sjálfri orðskiptingar í blaðinu.
Þetta er óskapleg oftrú á vitsmunum og
mætti tölvunnar, og gerir það að verkum
að orðskiptingar í blaðinu em óþarflega
oft kolrangar. Fáein dæmi; Sagnfræðin-
emar, Dansat-riðin, flotast-öð, margvís-
leg-rar, Oskar-sdóttir, Mú-lasýslum, —
að ekki sé talað um marxis-minn! Þetta er
þó tiltölulega auðleyst vandamál því lítið
forrit er faanlegt sem gerir ekkert annað
en að setja mögulegar orðskiptingar inn í
texta, og gerir það að mestu rétt.
Fjölbreytnin í fyrirrúmi
Eins og vera ber er efni 13. árg. Sagna
býsna fjölbreytt. Þar er að finna greinar
frá flestum tímabilum Islandssögunnar:
Þjóðveldis og 20. aldar sögu og flest þar
á milli. Greinarnar falla enn fremur und-
ir fjölmörg svið sögunnar, viðhorfa-,
þjóðemis-, kvenna-, hsta-, félags- og
þannig mætti lengi telja.
Það kemur ekki beinlínis fram hverj-
um Sagnir em ædaðar en þó má gera ráð
fyrir að höfúndar tímaritsins séu sem fyrr
að skrifa fyrir „upplýstan almenning“ og
alla þá sem unna sögu lands og þjóðar.
Þessi hópur er hæfilega óskilgreinanleg-
ur og laustengdur og því ríður mikið á að
efnið komi úr mörgum áttum og sé sem
fjölbreyttast. Mín trú er sú að flestir geti
fundið eitthvað við sitt hæfi í 13. árg.
blaðsins, og sjálfur hitti ég á ansi margt
sem gaman var að lesa.
Höfundar gera sér far um að skrifa
læsilegan texta og tekst það oftast með
ágætum. Vinsælt er að beita tímaflakks-
aðferðinni, að fa lesandann í ferðalag aftur í
aldimar og einatt tala höfúndar beint við
lesandann og segja „við“, „ég“ og „þú“.
Oft er gripið til „praesens historicum“:
„Það er árið 1911“, „Það em komin alda-
mót.“ Nokkur dæmi em um að höf-
undar tengi efni sitt atvikum eða um-
ræðuefnum úr samtiðinni. Ekkert af þessu
er sérlega nýstárlegt, en þó trúlega ágæt-
lega fallið til að vekja áhuga lesenda.
Málfar á greinum er yfirleitt ágætt.
Ovíða finnast sérstök tilþrif í stílnum og
er það kannski eins gott. Vitaskuld em
sagnfræðinemar misgóðir „rithöfúndar"
og sumstaðar þykir mér skotið yfir mark-
ið, textinn á stundum uppskrúfaður og
einhvem veginn óeðlilegur. Annars staðar
skortir á markvissa byggingu greina og
á stöku stað hefði meiri yfirlega íslensku-
manns yfir próforkunum ekki skaðað. En
þetta em eins og áður sagði fremur und-
antekningar en hitt, yfir heildina er
textinn á eðhlegu og auðlæsilegu máh,
sem ætti að vera aðalsmerki útgáfú sem
þessarar. Ég hnaut um faeinar prentvill-
ur i lestrinum, en hirði ekki um að fara út
í einhvem síðbúinn prófarkalestur.
Myndefni
Eins og áður sagði em Sagnir ríkulega
myndskreyttar, og ég má til að hrósa að-
standendum 13. árg. sérstaklega fyrir út-
sjónarsemi í myndskreytingu. Dæmi þar
um er t.d. myndskreyting við grein Egg-
erts Þórs Bemharðssonar um kvikmynd-
ina Iceland þar sem notuð em filmu-
rammar, sem verða að teljast einkar við-
eigandi. Þá bregður Einar Hreinsson á
það ráð í grein um ferðir Kólumbusar að
nota ljósmyndir af Gérard Depardieu í
hlutverki sæfarans mikla í nýlegri kvik-
mynd. I þremur greinum hafa teiknarar
verið fengnir til að myndskreyta efnið og
Fjölskyldan fcr til
ljósmyndara
1860-1962
er það smekkleg lausn á vandanum.
Loks er að geta þáttarins Fjölskyldan
fer til ljósmyndara 1860-1962, en þar
em á ferðinni fjölskylduljósmyndir ffá
1860, 1900, 1915, 1935, 1944, 1950 og
1962. Þetta fannst mér skemmtilegt
uppátæki og segja mikla sögu.
Köld eru kvenna ráð
Ég get þvi miður ekki tjáð mig um ein-
stakar greinar af neinni sérþekkingu, en
vil þó ekki láta undir höfúð leggjast að
víkja nokkmm orðum að þeim hverri um
sig. Það er því eitt stak úr hópnum
„upplýstur almenningur" sem gefur eft-
irfarandi umsagnir.
Þorgerður Hrönn Þorvaldsdóttir
skrifar greinina „Það mœlti mín móðir“,
sem fjallar um það sem höfúndur kallar
,,-hetju- og hefndaruppeldi" í Islend-
ingasögum. Mót venju standa guhaldar-
hetjumar í bakgmnni i grein Þorgerðar,
aðalpersónumar em konumar að baki
hetjanna — hetjumæðumar, og hið mik-
ilvæga hlutverk þeirra í að viðhalda blóð-
hefndarvenjunni. Þetta er að ýmsu leyti
126 SAGNIR