Sagnir - 01.06.2001, Page 104

Jörundur þurfti að dúsa í þessu
fljótandi fangelsi um hríð í London.
Myndin er eftir Jörund sjálfan.
að halda honum í sem ströngustu varðhaldi.54 Samt
aðhafðist Trampe ekkert við stjórn þeirra bræðra
utan þess að skrifa þeim bréf þann 2. september og
biðja um útlistun á samskiptum þeirra bræðra við
Jörgensen og Phelps um sumarið.
En Trampe var síst ánægður með skipan mála á
íslandi og í skýrslu sem hann sendi Danakonungi frá
London þann 28. nóvember 1809 sendi hann þeim
bræðrum kaldar kveðjur. í henni segist hann m.a.
ekki efast um að þeir bræður hafi þegar skýrt hans
hátign frá nýrri stöðu mála á íslandi, samningnum
við Jones, sem „þeir létu fá sér í hendur borgaralega
stjórn eyjarinnar sem innbornum íslendingum eptir
mig sem síðasta55 stiptamtmann". Hann heldur áfram
og skorar á þá bræður að réttlæta framferði sitt um
sumarið en segist þó ekki vilja „trúa pappírn-
um...fyrir“ ástæðum ásakana sinna, heldur muni
hann gera það seinna. Ennfremur leggur hann
áherslu á það, að það sé einungis Jones að þakka að
ísland sé enn undir dönsku krúnunni.56 Skyldi því
engan undra að maður sem ber þennan hug til þeirra
bræðra skuli ákveða að setja þá af en það gerði
Trampe með bréfi dagsettu í London 29. mars 1810.
Þá tilnefndi hann í þeirra stað þrjá menn í hina nýju
interimistiske Stiftsbestyrelses-Commission i Island,
þá Frydensberg landfógeta, ísleif Einarsson assessor
og Stefán Þórarinsson amtmann í norður- og austur-
amti.57 Skyldi nefnd þessi taka þegar í stað við
störfum stiftamtmanns, þar eð Trampe væri sjálfur
enn í Englandi vegna hinna undangengnu „politiske
Omvæltninger". Þetta gerir Trampe í krafti eigin um-
boðs frá 10. ágúst 1808, sem kvað á um aukin völd
stiftamtmannsins.58 Þessir þremenningar áttu það
sameiginlegt að hafa allir komist á einhvern hátt
uppá kant við Jörgensen og Phelps en það er augljóst
að Trampe taldi það ekki eiga við Magnús og Stefán.
Samhliða skipunarbréfinu sendi Trampe þeim
bræðrum mjög harðort bréf, sem Jón Þorkelsson,
telur að hafi hvorki verið „vináttusamlega né vitur-
lega ritað",5’ og er fátt um ástæður til þess að vera
honum ósammála. f bréfinu segist Trampe ekki hafa
séð þennan samning fyrr en 3. september, þegar
Magnús hafi afhent honum hann en þá hafi hann
ekki getað gert neitt í málinu sökum hans „dav-
ærende Krigsfangenskab“. En nú er hann orðinn
frjáls maður á nýjan leik og skipar hann þeim
bræðrum að láta tafarlaust af störfum og hætta
algjörlega að „indblande sig i de Islands stift-
amtmandskab og sönderamtmandskab vedkommende forretn-
inger“ og svo vitaskuld að afhenda hinni nýju stiftsnefnd öll
gögn sem viðkomi embættunum. Athygli vekur við lestur bréfs-
ins hversu niðrandi orðum Trampe fer um stjórn þeirra bræðra.
T.a.m. er samningurinn við Jones kallaður „sákaldet fordrag“
og að í því er ekki eina einustu ástæðu að finna fyrir stjórnar-
skiptunum aðra en þá að Trampe hafi tækifæri til að fram-
kvæma þau.60Því fóru þau heldur ekki vinsamlega fram. Magn-
ús sendi Frydensberg og ísleifi „þurlega" línu, um að þeir gætu
sótt stiftamtsskjölin til sín að Innrahólmi á vissum degi en ísleif-
ur tók það ekki í mál og skipaði Magnúsi að koma með þau til
Reykjavíkur, sem Magnús og gerði um síðir. Ennfremur gerði
hin nýja stjórn aðfinnslur „allnokkrar" um störf Magnúsar í
skýrslu þann 2. júlí og var þá „flest til tínt.“61 Trampe tilkynnti
konungi um hina nýju stjórnarskipan þann 20. júní og var hún
samþykkt án athugasemda með konungsbréfi þann 23. júlí.“
En hvers vegna beið Trampe í rúmlega sjö mánuði með það
að setja þá bræður af? Hann hafði engar nýjar fréttir af stjórn
þeirra fengið, síðan hann fór frá íslandi 4. september 1809. Af
hverju lét hann einfaldlega ekki verða af því þá? Til þess að
svara þeirri spurningu er nauðsynlegt að skoða stöðu Trampes.
Um það var aldrei deilt að hann væri löglegur fangi Phelps og
hann neitaði sjálfur að þiggja frelsi. Hann var því ekki í neinni
stöðu til þess að krefjast eins né neins. Trampe var ennfremur
fangi undirskriftarmanna að samningnum frá 22. ágúst. E.t.v.
hefur Trampe því litið þannig á málið að Magnús hafi þegið
vald sitt frá þeim Jones og Phelps og að hann gæti ekki sem
fangi þess síðarnefnda breytt ákvörðun eða samningi hans.
Þegar hann var kominn til Englands var hann mjög upptekinn
við að kæra Phelps og segist sjálfur ekki hafa haft tíma til að
breyta neinu um stjórnskipan íslands. Sömuleiðis hefur sú stað-
reynd, að engin skip voru í förum milli Englands og íslands
þennan vetur, án efa átt sinn þátt í því að Trampe skrifaði ekki
fyrr, þar eð þeir bræður hefðu setið áfram um veturinn hvort eð
væri. 29. mars var Trampe ekki lengur fangi. Hann var öruggur
um eigin stöðu, þökk sé yfirlýsingu Bretakonungs frá 7. febrúar
1810,63 og vissi að brátt færu skip til íslands. Þá var ekkert
lengur því til fyrirstöðu að hann setti Magnús af. En það verður
seint talið Trampe til tekna hvernig hann stóð sig í þessu máli.
Hann og Magnús áttu tölvuerð samskipti áður en hann lagði af
stað og það verður að teljast skrýtið að Trampe hafi ekki a.m.k.
gefið Magnúsi eða undirmönnum sínum hug sinn til kynna. Lík-
legt verður að þykja að Magnús hefði fremur kosið samstarf við
fulltrúa Trampes, svo sem ísleif eða Frydensberg, heldur en að
vera síðar settur af á jafnómaklegan máta og raun bar vitni. I
stað þess að reyna skapa samstöðu meðal íslenskra embættis-
manna, hélt Trampe ótrauður áfram á slóð persónulegra rifrilda
og óvildar. Hann valdi þann kost að samþykkja að Magnús tæki
102