Helgafell - 01.10.1946, Qupperneq 12

194
HELGAFELL
sem þau Kafa verið þar lengur geymd. Þetta stafar þó alls ekki af því, að
verkefnin séu þegar tæmd. Aðeins örfá handrit hafa verið gefin út með þeim
hætti til þessa, að hægt sé að líta svo á, að ekki þurfi um að bæta.
Það eru ekki sízt þessi rök, sem til þess liggja, að óskir íslendinga um
endurheimt handritanna hafa gerzt æ eindregnari síðustu tuttugu árin, eða
síðan 1924. Vér höfum ekki borið þær fram fyrr en vér fundum og vissum,
að handritin mundu ekki liggja ónotuð hér á landi, heldur hefðum vér betri
skilyrði til að vinna úr þeim en aðrar þjóðir.
Þegar því heyrist enn við borið, að heimflutningur handritanna til íslands
mundi hafa í för með sér óviðurkvæmlega einangrun þeirra frá umheiminum,
mætti halda, að slíkar raddir kæmu úr gröfum framliðinna, en ekki að vör-
um lifandi manna. Þegar þess er gætt, að auk Norðurlanda hljóta þau lönd
beggja megin Atlanzhafs, þar sem ensk tunga er töluð, að verða frjósamasti
jarðvegur fyrir þau fræði, sem hér um ræðir, a. m. k. fyrst um sinn, og ef
jafnframt er haft í huga, hvernig ísland liggur við flugleiðum framtíðarinnar,
verður ljóst, að Reykjavík er í rauninni betur í sveit komið en öðrum höfuð-
borgum Norðurlanda.
Hér verður enn að drepa á mikilvægt atriði. Væru handritin á íslandi,
mundu allir erlendir fræðimenn, sem vildu kynna sér þau, eiga kost á að
læra lifandi íslenzkt mál á auðveldan og eðlilegan hátt, meðan þeir dveljast
hér, og standa fyrir bragðið allt öðru vísi að vígi gagnvart fornmálinu. Þeir
mundu hitta hér fyrir óvenjulega áhugasaman hóp eldri og yngri fræði-
manna, og þeim mundi gefast tækifæri til að kynnast hinni sérstæðu náttúru
landsins og lífskjörum þjóðarinnar. Frá tíu ára námsdvöl minni í Kaup-
mannhöfn er mér það kunnugt af eigin reynd, að því nær allir útlendir stúd-
entar og fræðimenn, sem þangað komu til að fást við fornnorræna málfræði,
leituðu aðstoðar og leiðbeininga hjá íslenzkum stúdentum. Það er naumast
á almanna vitorði á Norðurlöndum, hversu margir erlendir málfræðingar
hafa stundað nám í Háskóla íslands á tímabilinu 1918—1939, ekki aðeins
frá Evrópulöndum, heldur og frá Ameríku og sambandslöndum Breta. Ef
flutningur handritanna til íslands gseti neytt æ fleiri iðkendur norrænna
fræða til þess að leggja leið sína þangað, væri þeim fræðum með því einu
mikill greiði gerður. Það þarf ekki að lesa margar blaðsíður eftir fræðimann
á þessu sviði til þess að ganga úr skugga um, hvort hann hefur komið til
íslands og er handgenginn lifandi íslenzku máli eða ekki. Lærður háskóla-
kennarar frá Norðurlöndum hafa látið svo um mælt við mig eftir fárra daga
dvöl á íslandi, að þeir fyndu, að kennslu sinni mundi verða ávinningur að för-
inni, jafnvel þótt þeir yrðu þegar að hverfa heim aftur. Væru handritin í
vörzlum íslendinga sjálfra, mundu þeir telja sér það ljúfa skyldu, að gert
yrði miklu meira en áður með opinberum ráðstöfunum til þess að greiða
fyrir þeim erlendu náms- og fræðimönnum, sem að garði bæri.