Helgafell - 01.10.1946, Side 17

DJÚPIR ERU ÍSLANDS ÁLAR
199
augun og óskerta sjón. Manni hlaut að ofbjóða léttúðin og andvaraleysiS.
Voru þeir menn, sem gengu í broddi fylkingar og réSu athöfnum og kom-
andi örlögum norrænu þjóSanna, svona skammsýnir, eSa sáu þeir þaS, sem
yfir vofSi og höfSust þó ekki aS ? Mér fyrir mitt leyti var óbærilegt aS lifa
áfram í því öngþveiti og ráSleysu. Álarnir milli íslands og hinna NorSur-
landanna höfSu veriS djúpir fyrr, en voru þó allt af aS dýpka. Að hægt yrði
nema um skamma stund aS viðhalda menningarlegri norrænni heild, eftir
að önnur bönd væri brostin — á þaS trúði ég ekki né trúi. En örlög íslands
voru undir öllum kringumstæðum örlög mín. Um stórlöndin norrænu, lönd
feðra okkar og mæðra, fannst mér tvísýnt og meira en tvísýnt, að þeim
yrði nokkruntíma þann veg stjórnað, að draumurinn um norrænt ríkjasam-
band gæti rætzt. Þar á ofan hneig á mig aldur, og mig hafði lengi langað
heim. Kvaddi ég því og fór, uggandi um framtíð okkar allra, eins og kveðju-
ræður mínar í Danmörku, síðast í Álaborgardeild Norræna félagsins, eru
til vitnis um, og gat mig þó ekki grunað, að uggur minn mundi rætast eins
fljótt og hrottalega og raun bar vitni.
SíSan komu hin þungbæru styrjaldarár, sem eru okkur ennþá svo nálæg
og þó í sumu óljós, að það er varla vit í að ræða þau, fremur en að taka
umbúðir af sári, ógrónu. Samt er vitanlega nauðsynlegt, að NorSurlöndin,
hvert og eitt, reyni að átta sig á því, og það helzt sem allra fyrst, hver
aðstaSan er nú um samband og samvinnu. ÞaS er ekki víst, að langt tóm
gefist til að taka stefnu í því máli.
Grundvöllur þeirra yfirvegana verður að vera full hreinskilni og full
velvild, ef til vináttu er sælzt. Ekki mun rétt að Einbúinn í Atlantshafi skipti
sér um of af ákvörðunum hinna eldri og stærri systkina sinna í þessum efn-
um; þau munu þykjast þess umkomin að ráða fram úr þeim sjálf. Hitt er
okkur íslendingum bráðnauðsynlegt, að reyna að átta okkur á því sem fyrst
og sem gerst, hvað fyrir frumlöndunum norrænu vakir og hve líklegar þjóðir
þeirra eru til að geta stutt okkur og vilja styðja í þeim vanda, sem að steðjar
helzti fast og að mun steðja einnig á komandi árum. Hvernig erum við
staddir ? Erum við ekki algerlega yfirgefnir ? Eigum við nokkra stoð nokkurs
staðar, sem í samskiptum við okkur ekki fyrst og fremst hugsar um sinn
eigin hag ? Spyr sá, er ekki veit.
Nú mega menn ekki misskilja orð mín þann veg, aS ég telji það hlut-
skipti neitt óskaplegt að vera algerlega yfirgefinn, það er það hlutskipti, sem
hver mannskepna og hver þjóð raunverulega verður aS sæta í heimi hér.
Það er að minnsta kosti ólíkt æskilegra að vita sig yfirgefinn en að halda
sig studdan, halda sig eiga bróður að baki, — og grípa svo allt í einu í
tómt, þegar á reynir. Hafi heimsstyrjaldirnar tvær ekki kennt okkur íslend-
ingum annað, þá hafa þær þó fært okkur heim sanninn um það, að í styrj-
aldarátökum geta frændur okkar austan Atlanthafs ekki veitt okkur vernd
gegn innrás og munu líklega aldrei geta það; umráð Svía yfir kjarnorku-
sprengju eru vart líkleg til að breyta neinu verulegu í því efni. Aftur á móti
gæti norrænt ríkjasamband vafalaust veitt okkur nokkurn stuðning í friðar-