Helgafell - 01.10.1946, Page 34

216
HELGAFELL
nokkur ruglingur á. Fimmta heftið, síðari hluti annars bindis, kom ekki út
fyrr en 1806, en fyrri hluti þriðja bindis kom út 1803 og síðari hluti þess
1806. Þá hætti útgáfan, síðara bindinu varð aldrei lokið, og vantar þar
bæði titilblað og efnisskrá. Bindin eru í litlu átta blaða broti og nokkuð
mismunandi að blaðsíðutölu. Hin fyrstu tvö voru um 500 bls., en hið
þriðja 300. Ritið var heft í bláleita kápu, og á kápunni voru vanalega til-
kynningar frá höfundi eða útgefanda. Fyrsta bindið og síðari hluti annars
bindis voru samin af Magnúsi Stephensen, fyrri hluti annars bindi af Stefáni
Stephensen, en þriðja bindi af Finni Magnússyni, sem um þessar mundir
dvaldist heima á íslandi. Efni ritanna er frásögn eða skýrsla um helztu
viðburði utanlands og innan, frá því í ársbyrjun 1795 til ársloka 1803, og er
langmestur hlutinn útlendar fréttir, eins og við var að búast. í fyrsta hlutan ?
um er birt í inngangs stað allýtarleg frásögn af frönsku stjórnarbyltingunni
fram til ársins 1795. Erlendu fréttirnar voru að miklu leyti teknar eftir
danska tímaritinu Mineroa, eins og einn þeirra, er í ritið skrifa, kannast
við. Sjaldan láta höfundarnir persónulegar skoðanir eða samúð í ljós, en
þó leynir það sér ekki, að þeir hallast að hinum frjálslyndu stefnum, sem
þá voru uppi í álfunni. Finnur Magnússon hefur sýnilega verið hrifinn af
Napóleon. Yfirleitt eru fréttirnar eins ýtarlega skráðar og rúmið hefur leyft,
og framsetningin má kallast sæmilega góð, en þó er hún allvíða þunglama-
leg til lýta, og stafar það af hinni langdregnu og tyrfnu setningaskipun, sem
Magnúsi Stephensen var tömust, en fellur illa að íslenzkri tungu, og jafn-
framt er orðaröðin víða dönskuleg. En ritin hljóta að hafa orðið vinsæl meðal
almennings, því að þrátt fyrir einangrun sína hefur íslenzk alþýða jafnan
haft ríka löngun til þess að fylgjast með því, sem var að gerast í veröldinni,
og þarna fékk hún í fyrsta skipti frásagnir um samtímaviðburði skráðar á
sinni eigin tungu. Það má því furðulegt heita, að ritin skyldu ekki koma
út reglulegar og lengur, og verður naumast hjá því komizt að gefa út-
gefandanum nokkra sök á því. En einnig er á það að líta, að um þessar mundir
voru erfiðir tímar á íslandi eins og annarsstaðar. Smátt var um peninga,
og bækur gáfu lítinn eða engan arð.
Frásagnir MinnistíerÓra tíðinda um innlenda atburði voru oft allýtarlegar
en fremur einhliða, þar sem þær greindu einkum frá tíðarfari, heyskap, afla-
brögðum, slysförum og mannslátum, auk þess sem ritið birti löng eftirmæli
og grafskriftir. Ennfremur var jafnan í ritinu löng skýrsla um embættaveit-
ingar og aðrar stjórnarathafnir, ásamt útdrætti úr lögum og tilskipunum
hvers árs. Þá má ekki gleyma sögum um undarlega og dularfulla atburði.
Oft koma svo að lokum ,,fylgiskjöl“, er varða hin margvíslegustu efni. Sum
þeirra höfðu talsverða þýðingu, til dæmis þátturinn um lífgun manna, sem
komnir eru að drukknun, og leiðbeiningar um geymslu jarðepla. Stundum
fluttu ritin kvæði, auglýsingar og jafnvel ritdóma um bækur eða bóka-
gagnrýni. Einnig kemur það fyrir, að reynt sé að kenna fólki að skilja betur
en áður útlendar fréttir. Félagatal og skýrslu um starfsemi félagsins er þar
einnig að finna. Öflun frétta var miklum erfiðleikum bundin við svo ófull-