Helgafell - 01.10.1946, Blaðsíða 53

ALÞINGISUMRÆÐUR UM AÐBÚÐ LISTAMANNA
235
Þórarinn mælti á þessa leið fvrir
tillögu sinni:
,,Það er kunnugt bæði hér á landi
og víða um heim, að vér eigum sögu-
rit, já ágæt sögurit, rituð fyrir því
nær 1000 árum síðan. En síðan sögu-
öldina leið, hefur verið lítið um
sagnaritum hér, og það lítið, sem
það hefur verið, hefur það að mestu
verið þýtt af öðrum tungum. Það sem
aðrar þjóðir álíta einna mest mennt-
andi fyrir sig, sögur og leikrit, af því
höfum vér nær ekkert haft í margar
aldir. Nú stendur svo á, að vér höf-
um efnilegan mann, sem fús er á
að gefa sig við söguritun og leikrita,
en er ekki svo efnum búinn, að hann
geti það, og því síður svo, að hann
geti af eigin rammleik komið á prent
því, sem hann ritaði. Ég álít því, að
það gæti orðið landinu til gagns og
sóma í mörgum greinum, ef slíkur
maður væri styrktur. Hér er aðeins
farið fram á að styrkja hann um eitt
eða tvö ár til að semja og koma út
ritum, svo að ekki er mjög mikið í
hættu lagt. Það er sjálfsagt, að þetta
er nýmæli hér á landi; en það er
nýmæli sem því heldur ætti að taka
til greina, af því að það er viður-
kennt, að skáldskapur og leikrit hafi
meiri áhrif á þjóðarandann en flest
annað.“
Næstur séra Þórarni stóð upp Grím-
ur Thomsen, og mælti með tillög-
unni, þótt hann styddi mál sitt öðr-
um forsendum. Vildi hann ekki
mynda fordæmi um ,,skáldastyrk“,
en kvað Gest Pálsson maklegan við-
urkenningar fyrir gott starf í skrif-
stofu alþingis. Mætti veita honum
fjárhæð þessa sem launaviðbót fyrir
illa goldna vinnu í þágu þingsins.
Svo fóru leikar, að styrkveitingin
S.r. Þórarinn BöSvars-
son (1825—1895). Þm.
G. Kjós. 1869—94.
til Gests var felld í neðri deild með
þrettán atkv. gegn sjö.
Fjárlaganefnd efri deildar tók upp
tillöguna um styrk þennan, en hún
var einnig felld þar.
A alþingi 1891 voru í fyrsta sfypti
samþykktar tillögur um sþáldastyrþi.
Fjórtán ár höfðu liðið síðan fyrst var
á það minnzt, að veita skáldum við-
urkenningu af opinberu fé. Allan
þann tíma stóð meiri hluti þingsins
gegn hverri slíkri tillögu, af ótta við
að gefa varhugavert fordæmi. Sú
stefna virtist nær ósigrandi, er taldi
þjóðarheill krefjast þess, að skáld
hlytu ekki styrki af opinberu fé. Gegn-
ir það því nokkurri furðu, er fjárlaga-
nefnd neðri deildar 1891 (en hana
skipuðu Eiríkur Briem, Skúli Thor-
oddsen, Indirði Einarsson, Jón Jóns-
son frá Sleðbrjót, Jón Þórarinsson,
Sigurður Gunnarsson og Sigurður Jens-
son) bar fram tvær tillögur um skálda-
og rithöfundastyrki. Er svo að sjá,
sem nefndin hafi ekki verið með öllu
ónæm fyrir töfrum kvenna, því að
fyrri tillagan var þess efnis, að veita
frú Torfhildi Þ. Hólm 500 kr. styrk
á ári ,,til ritstarfa.“ Síðari liðurinn
var um „skáldalaun til séra Matthías-
ar J ochumssonar", 1000 kr. hvort
ár fjárhagstímabilsins.
Frú Torfhildur Holm var eina ís-