Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2005, Qupperneq 46

TORFIH. TULINIUS
ekki átt erfitt með að halda í marga söguþræði í einu. Fagurfræði fyrstu
viðtakenda sögmmar kann því að hafa verið önnur en hjá nútímalesend-
um sem mótaðir eru af aristótelísku reglunni um einingu söguþráðarins.8
Nokkru síðar skrifaði Bemadine McCreesh grein um formgerðar-
mynstur í Eyrbyggja sögu með öðram áherslum en Hollander.9 Hún veitti
því athygli að ffásögnin af kristnitökunni markaði þáttaskil og reyndi að
sýna fram á að frásagnaratriði væru gjarnan tvítekin í sögunni. Hið fyrra
gerðist fyrir kristnitöku og hið síðara eftir hana. Samanburðurinn leiddi
í ljós eðlisbreytingu á samfélaginu með tilkomu kristmnnar. Þótt
gagnrýna megi ýmislegt í þessari greiningu,10 hefur hún þami kost að
undirstrika mikilvægi kristnitökunnar í frásögninni og færa rök fyrir því
að hún hafi áhrif á byggingu sögunnar í heild.
Mest sannfærandi greining á byggingu Eyrbyggja sögu er þó sú sem
Vésteinn Olason setti fram í ritgerð í Skími árið 1971.11 Vésteinn bygg-
ir á þeirri staðreynd að þótt Snorri goði komi aðeins lauslega við sumar
frásagnir og þótt hann sé ekki alltaf sýndur í sem bestu ljósi, þá er hann
óumdeilanlega aðalpersóna sögunnar. Þetta kemur til dæmis fram í því
að henni lýkur með andláti Snorra, en einnig í heildarbyggingunni. Að-
ur en Snorri kemur við sögu er sagt frá aðdraganda landnámsins á norð-
anverðu Snæfellsnesi með sérstakri áherslu á forfeður Snorra í föðurætt.
Það verða skýr þáttaskil þegar hann nær föðurleifð sinni á sitt vald. Þótt
sagan virðist fara um víðan völl eftir það, kemur Snorri beint eða óbeint
við alla þá þræði sem fléttast sarnan og undir lokin er hann í aðalhlut-
verki í öllum þáttum hennar. Vésteinn líkir þessu við á sem rennur fyrst
í stokki, breiðir sig síðan út og hlykkjast í mörgum lænum um flat-
8 Carol J. Clover (The Medieval Saga, Ithaca: Cornell University Press, 1982, t.d. bls.
203) og Armann Jakobsson (StaSur í nýjum heimi. Konungasagan Morkinskinna,
Reykjavík: Háskólaútgáfan 2002, bls. 63-68) hafa bæði fjallað urn að íslensk sagna-
ritun á miðöldum fylgJr ekki forskrift Aristótelesar og er að því leyti hliðstæð evr-
ópskum frásagnarbókmenntum ffá sama tíma. Clover nefnir Eyrbyggju nokkram
sinnum sem dæmi, t.d. bls. 77-79.
9 Bernadine McCreesh, „Stractural Patterns in Eyrbyggja saga“, Medieval Scandinavia
11 (1978/9), bls. 271-280.
10 Það hefur Rory McTurk gert í „Approaches to the stracture of E}Tbyggja saga“.
Sagnaskemmtun. Studies in Honour of Hermann Pálsson. Ritstj. Rudolf Simek, Jónas
Kristjánsson, Hans Bekker-Nielsen, Wien: Böhlau 1986, bls. 223-237.
11 Vésteinn Olason, „Nokkrar athugasemdir um Eyrbyggja sögu“. Skírnir 145 (1971),
bls. 5-25. Skoðun hans virðist að mestu óbreytt þegar hann ritar um söguna í 2.
bindi Islenskrar bókmenntasögu, Reykjavík: Mál og menning 1993, bls. 114—117.
44