Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2005, Blaðsíða 170

ORRIVÉSTEINSSON
hér eru til umíjöllunar en hefur íyrir löngu vakið athygli sem einn efni-
legasti vísindamaður sinnar kynslóðar í miðaldafræðum. Við og veröldin er
doktorsritgerð hans og ber þess merki: hún er fyrst og fremst vitnisburð-
ur um lærdóm höfundarins. Sá lærdómur er mikill - Sverrir hefur lesið
kynstrin öll af bókum, tdleinkað sér það sem í þeim stendur og kemur því
öllu tdl skila svikalaust. Bók hans fjallar um heimsmynd Islendinga á
tdmabihnu 1100-1400 og er þar margt sem sætdr tíðindum í íslenskri
miðaldasagnfræði. Hugmyndin sjálf, að líta á heimsmynd sem rannsókn-
arefni, er að vísu ekki án aðdraganda í íslenskum miðaldafræðum eða án
samsvarana í íslenskri sagnfræði, en hún er engu að síður fersk og mjög
tímabær. Hún á sér rót í margra áratuga áhyggjum íslenskra ffæðimanna
af spumingum um þjóðerni og stendur í augljósu samfélagslegu sam-
hengi við sjálfsmynd Islendinga í nútímanum - þótt Sverrir dragi það
ekki fram sjálfur. Því er ekki alltaf að heilsa að fræðirit hafi skýrt erindi
og þess vegna ber að fagna því sérstaklega þegar slík verk birtast. Ennþá
mikilvægari er þó sú áhersla sem Sverrir leggur á að setja fræði sín í al-
þjóðlegt samhengi. Hann hefur kynnt sér alþjóðlega umræðu um við-
fangsefhi sitt - sem er mikil og merkileg - og notar hana óspart tdl að
skilgreina spurningar og varpa ljósi á hinar norrænu heimildir sem hann
leggur til gmndvallar. Þetta gefur athugunum hans og niðurstöðum
margfalt gildi, þótt sjálfsagt verði minna úr því en skyldi því bókin er
skrifuð á íslensku og á því ekki greiða leið inn í þá alþjóðlegu umræðu
sem myndi hafa mest gagn af henni. Það er mikilvægt að ffæðirit séu
skrifuð á íslensku en það er þvílík raun að lesa texta Sverris að ég get ekki
ímyndað mér að bókin muni ná mikilli útbreiðslu hérlendis. Þó það sé
fjarri mér að mæla því bót þá era alþjóðleg fræðirit oft með þessum sama
galla - og komast upp með það því lesendahópurinn er fyrirfram skil-
greindur og á engra kosta völ - og mér hefði fundist markvissara hjá
Sverri að skrifa á einhverju af þeim fjölmörgu mngumálum öðrum sem
hann augljóslega kann. Það er kvöldvökustemning yfir bókum Helga og
Torfa, og jafnvel Gunnars, en þessi bók rúmast engan veginn í íslenskri
baðstofu og eitthvert meiningarleysi í því að skilja hana eftir þar.
Það vantar flettuna í þessa bók. Það helgast meðal annars af því að hún
er meira eins og kortlagning á efhinu heldur en ffásögn með markmið og
þegar upp er staðið er niðurstaðan - ályktun Sverris af öllu saman - ein-
kennilega snubbótt. Þrátt fyrir frjóan efnivið, söguspekilegt samhengi og
fjölmargar skarplegar athuganir á einstökum atriðum tekst Sverri ekki að
168